Γ. Δ. Βέργος,  Χ. Ι. Μαραγκός.

Ο γάμος στο χωριό μας τον περασμένο αιώνα (και παλιότερα) αποτελούσε ίσως το ποιο σημαντικό κοινωνικό γεγονός, στην μικρή κοινωνία του Τόπου μας, όπως άλλωστε σε όλα τα ελληνικά χωριά. Οι γάμοι εκείνη την εποχή γίνονταν συνήθως μεταξύ πατριωτών και σπανιότερα με νύφη ή γαμπρό από άλλο μέρος, που συνήθως ήταν κάποιο κοντινό χωριό.

Η νύφη, τα παλιότερα χρόνια, ανεξάρτητα αν ήταν ντόπια η από άλλο μέρος, πήγαινε στο σπίτι των πεθερικών, τουλάχιστον στην αρχή, μέχρι ο γαμπρός να φτιάξει δικό του σπίτι ή να φύγει από το χωριό για την πόλη. Σε ελάχιστες περιπτώσεις η νύφη πήγαινε από την αρχή σε ξεχωριστό σπίτι του γαμπρού, ιδιαίτερα πριν το 1960. Τα αρνητικά της συγκατοίκησης είναι σε όλους γνωστά (τόσα έχουν ειπωθεί για τις σχέσεις «πεθεράς-νύφης) και μάλιστα σε μικρά σπίτια, όπως ήσαν αυτά του χωριού (50-60 τ. μέτρα). Όμως έτσι ήσαν τότε τα πράγματα στα χωριά, αλλά ο γάμος ήταν το θεμέλιο της οικογένειας, σύμφωνα και με τις επιταγές της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης, πέραν των όποιων άλλων ευεργετημάτων, όπως της δημιουργίας νέων συγγενικών σχέσεων και της ευκαιρίας για φαγοπότι και διασκέδαση αρκετών ημερών.

Σήμερα κανένα σχεδόν ζευγάρι δεν παντρεύεται και μετά το γάμο να πάει να μείνει μαζί με τα πεθερικά (από τη μία ή την άλλη πλευρά). Επί πλέον, τις τελευταίες δεκαετίες έχει νομιμοποιηθεί και καθιερωθεί και ο «πολιτικός γάμος» (1982), που λύνει πολλά νομικά (και όχι μόνον), προβλήματα συμβίωσης, και διευκολύνει αναμφισβήτητα τη ζωή των ανθρώπων. Πολλά νέα ζευγάρια επιλέγουν πρώτα πολιτικό γάμο και σε δεύτερο χρόνο κάνουν και θρησκευτικό, συνήθως με ταυτόχρονη βάφτιση του παιδιού τους  (έτσι είναι όλοι ευχαριστημένοι…).

Ας σημειωθεί ακόμη πως εκείνη την εποχή στο χωριό σπάνια συνέβαιναν «χωρισμοί» (αποτελούσε άλλωστε και κάποιου βαθμού «στίγμα» για την κοπέλα, που αναγκαστικά έκανε υπομονή…) σε αντίθεση με το θεσμό του γάμου στις μέρες μας, που στο 1/3 σχεδόν των περιπτώσεων ο γάμος διαλύεται.

Σε προηγούμενο πρόσφατο άρθρο έγινε αναφορά για τους άντρες του χωριού μας που δεν παντρεύτηκαν πατριώτισσα, αλλά έφεραν ως σύζυγο κάποια γυναίκα «ξενομερίτισσα» και έζησαν στο χωριό για σε όλη τους τη ζωή, ή για κάποιο διάστημα. Στο τωρινό άρθρο θα γίνει το αντίθετο, θα περιγράψουμε δηλαδή τις περιπτώσεις που κοπέλες του χωριού δεν παντρεύτηκαν πατριώτη, αλλά κάποιον άντρα από τα γύρω συνήθως χωριά και σπανιότερα από κάποια πόλη.

Όπως και στο προηγούμενο, έτσι και σε αυτό το άρθρο η καταγραφή βασίστηκε σε προσωπικές γνώσεις πολλών περιπτώσεων, αλλά και σε πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν από πατριώτες. Επίσης σε στοιχεία από την ατζέντα του Συνδέσμου (έκδοση 2017) αλλά και από το βιβλίο του Β. Δάρα, που εκδόθηκε πριν 33 χρόνια (2008).

Η περιγραφή αφορά την περίοδο μέχρι τα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1960, γιατί μετά το χωριό σχεδόν σταδιακά άδειασε, αφού όλοι σχεδόν μετανάστευσαν στις πόλεις, ιδιαίτερα οι νέοι, και κυρίως στην Αθήνα.

   Οι γάμοι που περιγράφουμε έχουν γίνει στη μέγιστη πλειοψηφία τους στο χωριό μας πριν το 1965 και σπάνια σε κάποια πόλη που εργαζόταν ή σπούδαζε η κοπέλα. Στην περιγραφή μας δηλαδή περιλαμβάνονται οι κοπέλες που έφυγαν νύφες από το χωριό αλλά και αυτές που ζούσαν και παντρεύτηκαν σε άλλο μέρος, αλλά οι γονείς τους έμεναν στο χωριό. Έγινε προσπάθεια, δηλαδή, να επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον στους γάμους που είχαν λίγο-πολύ Σερβαίικο χρώμα και άρωμα, που αναδεικνύουν κομμάτι της ιστορίας του χωριού μας. Με άλλα λόγια, οι περιγραφόμενοι γάμοι  έχουν αφήσει το στίγμα τους στο χωριό  και με συχνές επισκέψεις στην μετέπειτα ζωή του ζευγαριού, στις πλείσυες των περιπτώσεων.

Με αυτά τα ασαφή κριτήρια (για λίγες περιπτώσεις), μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε στοιχεία για πάνω από 220 γάμους! Ένα νούμερο εντυπωσιακό και πολύ μεγάλο, σε ένα μικρό σχετικά χωριό. Για να δώσουμε μία πληθεισμιακή εικόνα του χωριού,  ας σημειωθεί πως όταν κηρύχτηκε ο Β΄ παγκόσμιος πόλεμος (1940), το χωριό είχε σχεδόν χίλιους κατοίκους. Σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι το χειμώνα είναι περίπου είκοσι πέντε.

Για τις υπόλοιπες κοπέλες που μετακόμισαν οικογενειακώς στην Αθήνα ή άλλες πόλεις και παντρεύτηκαν εκεί δεν είναι δυνατόν να βγάλω κανείς άκρη, διότι όλες σχεδόν έχουν παντρευτεί "ξένους".

Όμως, μετά την έκδοση της εφημερίδας του Συνδέσμου «Αρτοζήνος» το 1976 και την λειτουργία της ιστοσελίδας servou.gr (2009) έχουν καταγραφεί όλοι σχεδόν οι Σερβαίικοι γάμοι (γαμπρός ή νύφη ή και οι δύο από το χωριό), που έγιναν γνωστοί. Ελπίζουμε κάποια στιγμή να μπορέσουμε να καταγράψουμε και συγκεντρώσουμε και αυτούς σε ένα άρθρο, έτσι ώστε με τα τρία άρθρα να γίνει ποιο ολοκληρωμένη η εικόνα των Σερβαίικων γάμων (από τότε που έχουμε στοιχεία) και να μπει ένα ακόμη λιθαράκι στην μακραίωνη και εξόχως ενδιαφέρουσα ιστορία του χωριού μας.

Στην καταγραφή, που έγινε με αλφαβητική σειρά, πρώτα είναι το όνομα της κοπέλας με κόκκινα γράμματα, μετά ο τόπος καταγωγής της (αν είναι από το συνοικισμό Αράπηδες), στην συνέχεια το όνομα του συζύγου, το χωριό του (ή η πόλη του) (σε λίγες περιπτώσεις αυτό δεν είναι γνωστό) και τέλος τον τόπο κατοικίας που σήμερα ζει το ζευγάρι (σε παρένθεση), σε όσες περιπτώσεις αυτό το στοιχείο ήταν γνωστό.

Τέλος, σε περιπτώσεις γνωστού δεύτερου γάμου, είτε λόγω θανάτου, είτε διαζυγίου, γίνεται σχετική αναφορά.

Κάποια λάθη ή παραλήψεις σίγουρα υπάρχουν, μπορούν όμως να διορθωθούν. Στην ατζέντα του συνδέσμου και την ιστοσελίδα μπορείτε να βρείτε τρόπους επικοινωνίας.

   ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Καλλιόπη Ηλ.

Η Καλλιόπη του Ηλία Παπαγεωργίου,  φεύγει νύφη για το χωριό Λυκούρεσι, όπου παντρεύτηκε τον Δ. Ασημακόπουλο. (1933)

   ΠΑΠΑΘΩΜΟΠΟΥΛΟΥ Ντίνα Αν.

Αράπηδες

           ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ Κώστας

Κοκκινόραχη (Μπούζα).

Η Ντίνα του Ηλία Χρονόπουλου, από το συνοικισμό Αράπηδες, φεύγει νύφη για την Κοκκινοράχη, όπου παντρεύτηκε τον Κ. Χρονόπουλο (1955)

   Σ χ ό λ ι α.

*Με μια σύντομη ματιά στον κατάλογο των ονομάτων και λοιπών στοιχείων, μπορεί κάποιος να διαπιστώσει ότι πολλοί από τους γάμους αυτούς στο χωριό μας, έγιναν στα κοντινά χωριά, όπως άλλωστε ήταν αναμενόμενο. Στα Λαγκάδια π.χ. με τους συνοικισμούς του πήγαν 22 νύφες, στο χωριό Λυκούρεσι πήγαν 19, στη Δημητσάνα Μαλάσοβα, Βυτίνα, Λεβίδι και γύρω περιοχή 17, στα χωριά Μπουγιάτι, Όχθια, Κοκκινοράχη, Αετοράχη, Τσίπολη (Τουθόα) 30, στα χωριά Ψάρι, Ράφτη, Βλαχόραφτη, Αράχωβα, Σαρακίνι 19, στα χωριά Δάφνη, Σταυροδρόμι, Τρόπαια 10, σε πολλά άλλα χωριά της περιοχής (Καστράκι, Κακουραίικα, Φαναράκι, Δόριζα, Σαρλαίικα, Λιοδώρα, Δαραίικα, Λουτρά, Πυργάκι κλπ) 16 κλπ. Δεν αναφέρουμε τους γάμους που η Νύφη πήγε στην Αθήνα μετά λίγο καιρό, στην Τρίπολη ή σε άλλες πόλεις, ούτε αυτές που έφυγαν για το εξωτερικό, όπως Αυστραλία, Αμερική κλπ. Πάντως, στη Μεσσηνία και Λακωνία πήγαν 10 νύφες από το χωριό μας, στην Εύβοια 4 και στην Ήπειρο 4.

*Θα είχε ξεχωριστό ενδιαφέρον αν γνωρίζαμε το ποσοστό αυτών των γάμων, στο σύνολο των γάμων του χωριού, την ίδια περίοδο. Πιθανώς να αντιπροσωπεύει ένα ποσοστό γύρω στο 10%.

*Οι γάμοι αυτής της κατηγορίας δεν ήταν ότι καλύτερο για την πατρική οικογένεια της νύφης, γιατί το κορίτσι έφευγε από το χωριό, πράγμα που δεν είναι το ίδιο με το να είναι παντρεμένο στον τόπο της, ώστε σε μια ανάγκη δική της ή της πατρικής της οικογένειας να υπάρχει κάποια ευκολία.