Στοιχεία  από το σχολικό βιβλίο του 1894, του καθηγητή  K. Mητσόπουλου.  Είναι το ίδιο βιβλίο,  από το οποίο άντλησα πληροφορίες και  τη διαμόρφωση   δύο άρθρων, που πρόσφατα  δημοσιεύθηκαν στην ιστοσελίδα servou.gr  (ιστορία).

Όπως  είναι γνωστό  από την ιστορία  μας, στην εκπνοή του 19ου αιώνα  (1897) η Ελλάδα, εντελώς  απροετοίμαστη και με έντονα τα στοιχεία του λαϊκισμού, κήρυξε τον πόλεμο κατά της Τουρκίας, με συνέπεια  μια ταπεινωτική κυριολεκτικά ήττα, με πολύ μεγάλες και βαριές συνέπειες (φτωχοποίηση του λαού, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κλπ)

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά.

Η Ευρωπαϊκή Τουρκία  εκείνη την εποχή.

Βρισκόμαστε στο τέλος σχεδόν του 19ου αιώνα. Ο συγγραφέας  του βιβλίου  αναφέρει πως ο πληθυσμός  της Ευρωπαϊκής  Τουρκίας  εκείνη την εποχή ήταν 5.600.000  κάτοικοι.  Περιελάμβανε  δε τις περιοχές:

*Μαυροβούνιο και Νόβι Παζάρ,

 *Σερβία,

*Βουλγαρία 

*Ανατολική Ρουμηλία.

*Αλβανία  και  Ήπειρο.

Είναι οι περιοχές που στις μέρες μας ο Τούρκος πρόεδρος   τις  περιλαμβάνει στα αποκαλούμενα «σύνορα της καρδιάς», όπως  λέει χαρακτηριστικά.  Οι πλείστοι κάτοικοι  αυτής της Ευρωπαϊκής Τουρκίας ήταν Έλληνες,  με πληθυσμό 2-3 εκατομμύρια,   Αλβανοί  με 1,5 εκατομμύριο και Τούρκοι με 1.300.000. Υπήρχαν ακόμη   Σέρβοι, Βούλγαροι, Αρμένιοι, Εβραίοι  κλπ. Μπορεί  ο χαρακτηρισμός «σύνορα της καρδιάς»  να μας αφήνει κάπως αδιάφορους  σήμερα,  στο απώτερο όμως μέλλον  κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να γίνει, με δεδομένο πως ο ελληνικός πληθυσμός  (με 10-11 εκατομμύρια) συνεχώς φθίνει  και ο τουρκικός  με πάνω από 85 εκατομμύρια  συνεχώς αυξάνει… 

Η μόνη ασφάλειά μας, ασφαλώς, είναι η αμυντική θωράκιση της χώρας και βέβαια η μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας της χώρας!  

1. Πολίτευμα και Θρησκεία στην αυτοκρατορία

Το πολίτευμα  στην Ευρωπαική Τουρκία ήταν δεσποτικό  (ασιατικό).   Ο Σουλτάνος ή Παδισάχ ήταν ο Χαμίτ και ήταν ο ανώτατος πολιτικός και πνευματικός άρχοντας και ονομαζόταν Χαλίφης.  Η επίσημη  θρησκεία ήταν ο Ισλαμισμός   και ο αντιπρόσωπος ονομαζόταν Σεϊκ- Ουλ ή Ισλάμης. Όμως,  επικρατέστερη  θρησκεία  ήταν η Ορθόδοξη Ανατολική, με αρχηγό τον Πατριάρχη στην Κωνσταντινούπολη, όπως είναι   σήμερα.  Επίσης υπήρχαν και τα άλλα δόγματα των σχηματικών  Βουλγάρων, των Γρηγοριανών, των καθολικών, των Αρμενίων των Εβραίων (αρχιραβίνος) και των Λατίνων Διαμαρτυρομένων.

2. Βιομηχανία,  εμπόριο, επικοινωνίες.

Η βιομηχανία ήταν στα σπάργανα, η γεωργία, αν και το έδαφος ήταν γόνιμο, ήταν στάσιμη.  Το εμπόριο δεν ήταν ανεπτυγμένο αρκούντως.  Το εμπορικό ναυτικό ήταν ασήμαντο  και είχε 416 πλοία.  Οι σιδηρόδρομοι  ήσαν ανεπαρκείς   και κάλυπταν  απόσταση μόνο 965 χιλιόμετρα. Μόνο ηΘεσσαλονίκη και η Κωνσταντινούπολη συγκοινωνούσαν μα την Ευρώπη.  Οι τηλέγραφοι  κάλυπταν μια απόσταση  24.500 χιλιομέτρων και  τα ταχυδρομεία ήταν σε άθλια κατάσταση..

3. Δικαιοσύνη

Η δικαιοσύνη στην Ευρωπαϊκή Τουρκία είχε πολλές ελλείψεις και στηριζόταν στο Κοράνι και γι’ αυτό τα ευρωπαϊκά κράτη,  για τους υπηκόους τους, είχαν τα Προξενικά δικαστήρια,  όπως είχαν  και τα δικά τους ταχυδρομεία.

4. Εκπαίδευση.

 Ήταν ελάχιστη στην Ευρωπαϊκή Τουρκία, εκτός μερικών σχολών.  Στην Αθήνα βέβαια υπήρχε  η  Ιατρική Σχολή.  Οι Έλληνες με δικά τους έξοδα είχαν φτιάξει σχολεία  και γυμνάσια  σε  διάφορες περιοχές  της αυτοκρατορίας,  όπως υπήρχαν  στην πρωτεύουσα και σε άλλες πόλεις, για τα Ελληνόπουλα.

5. Πόροι και στρατιωτικές Δυνάμεις της Αυτοκρατορίας.

Τα έσοδα αυτής της αυτοκρατορίας ήταν ίσα με τις δαπάνες και ανέρχονταν σε 1.750 εκατομμύρια γρόσια  (ένα γρόσι ισούταν προς 0,20 Γαλλικά φράγκα περίπου) και το δημόσιο χρέος  ανερχόταν σε 92 εκατομμύρια λίρες στερλίνες ή 2,300 εκατομμύρια φράγκα.  Ο στρατός  της  ήταν περίπου  182.000  άνδρες και σε καιρό πολέμου μπορούσε να φτάσει το   1.000.000.   Τα πλοία της ήταν περίπου 60,  παλαιάς κατασκευής,  με κάποια από αυτά θωρηκτά.

Το Βασίλειο της Σερβίας 

Το Βασίλειο της Σερβίας  εκείνη την εποχή είχε 2.163.000 κατοίκους. Μέχρι το 1878 ήταν ηγεμονία υποτελή του Σουλτάνου. Το 1882  έγινε ανεξάρτητο και προήχθη σε  βασίλειο. Το 1894 βασιλιάς ήταν ο Αλέξανδρος Α’.   Το πολίτευμα  του ήταν συνταγματικό και η θρησκεία ορθόδοξος Χριστιανική,  που διοικείτο από την Ιερά Σύνοδο, όπως γινόταν  και στην Ελλάδα. Η πρωτεύουσα,  το Βελιγράδι,  είχε 55.000 κατοίκους.

Το Μαυροβούνιο ή Τσερναγόρα

Το Μαυροβούνιο ή Τσερναγόρα  είχε 200.000 κατοίκους  και ήταν κι αυτό υπό την ηγεμονία της Τουρκίας,   μέχρι το 1878,  οπότε  ανακηρύχθηκε και αυτό σε ανεξάρτητο κράτος και το 1894 ηγεμόνας του  ήταν ο Νικόλαος. Πρωτεύουσα ήταν η Κεττίγνη με 1.200 κατοίκους και  άλλες πόλεις  ήσαν  το Αντίβαρι  με 3.000,  το Δουλτσίνο με 3.000   το Λοβγάρδ  με 1.000 και η Κελοχίνη με  1.500 κατοίκους.

Το Κοσσυφοπέδιο

  Είχε  561.000 κατοίκους   και κατοικούνταν κυρίως από Αλβανούς,   Έλληνες  και λίγους Σέρβους.   Πρωτεύουσα  ήταν  τα Σκόπια (ή Ουσκιούπ),  που είχε  50.000 κατοίκους. Το   Μοναστήρι  (ή  Βιτώλιο)  είχε συνολικά 498.000  κατοίκους.  Από  τις σημερινές Ελληνικές πόλεις, αναφέρει ο συγγραφέας του βιβλίου, την Καστοριά με 9.000 κατοίκους και κάποιες άλλες που ή έχουν αλλάξει όνομα ή είναι πόλεις των Βαλκανίων,   όπου όλες είχαν Έλληνες  Μητροπολίτες.

Η Βουλγαρία και η Ανατολική Ρουμελία

Η Βουλγαρία είχε πληθυσμό 2.200.000 και μαζί με  τη Ρουμελία  ο πληθυσμός ανερχόταν σε   3.154.000 κατοίκους.  Ήταν υποτελής χώρα του Σουλτάνου.  Πρωτεύουσα ήταν η Σόφια με 42.000 κατοίκους.   Πρωτεύουσα της Ρουμηλίας ήταν η Φιλιππούπολη ή Πονηρούπολη με 33.000 κατοίκους,   όπου εκεί κατοικούσαν  πολλοί Έλληνες και συντηρούσαν τα αξιόλογα Ζαρίφεια Εκπαιδευτήρια.

Η Θράκη

Ήταν αυτόνομη επαρχία της Ανατολικής Ρουμηλίας,  με τη συνθήκη του Βερολίνου το 1878,  υπό την άμεση κυριαρχία της Τουρκίας.   Περιλάμβανε το βιλαγιέτιο της Κωνσταντινούπολης την Χρυστιανούπολη, τη Νικομήδεια και την Αδριανούπολη.  Η Κωνσταντινούπολη είχε 880.000 κατοίκους εκ των οποίων   350.000 ήταν Έλληνες. Η Αδριανούπολη  είχε 780.000 κατοίκους,  από τους οποίους οι 350.000 ήταν Έλληνες. Η Ορεστιάδα  είχε 100.000 κατοίκους.

Η Μακεδονία

Η Μακεδονία είχε 555.000 κατοίκους κυρίως Έλληνες  και Αλβανούς.  Η γενική διοίκηση της Θεσσαλονίκης μαζί με το Κοσσυφοπέδιο  αφορούσε σε  966.000 κατοίκους.  Η  πόλη της Θεσσαλονίκης είχε 150.000 κατοίκους και συνδεόταν σιδηροδρομικά με τη Βιέννη.  Πόλεις  της Μακεδονίας αναφέρει ο συγγραφέας τη Βέροια  με 10.000 κατοίκους, την Κοζάνη, τα  Σέρβια, τη Νάουσα, (Ανεσελίστα;) τα Γρεβενά και τη Σιάτιστα,  που είχαν Ελληνικά Σχολεία. Άλλες πόλεις  ήταν τα Βοδηνά (Έδεσα) με 12.000, κατοίκους, τα Γιαννιτσά με  10.000, τις Σέρρες ή Σίρρα  με 40.000,  τη Δράμα ή Δράβισκος  με 10.000,  την Καβάλα ή Νεάπολη  με 4.700, το  Σαρισαμπάν με 2.400,  τη  Στρωμνίτσα με 12.000 και  κάποιες άλλες μικρότερες πόλεις. Η Θάσος είχε 12.500 κατοίκους.

Η Αλβανία και  η   Ήπειρος

Η Αλβανία μαζί με την Ήπειρο,  που τότε ήταν υπό τουρκική κατοχή (εκτός της Άρτας) είχαν πόλεις που κατοικούσαν Έλληνες.  Το Δυρράχιο  είχε 2.000 κατοίκους και είχε Ελληνικό Σχολείο.  Στη   Διοίκηση  των Ιωαννίνων  ανήκαν  607.000 κάτοικοι,   εκ των οποίων 268.000 ήσαν Έλληνες και  80.000 Αλβανοί Ορθόδοξοι. Η πόλη των Ιωαννίνων είχε 26.000 κατοίκους,   πόλη Ελληνικότατη,  όπως  υπογραμμίζει ο συγγραφέας.  Είχε Ελληνικά Σχολεία Νοσοκομείο και Γηροκομείο.   Άλλες πόλεις ήσαν  η Παραμυθιά, χωρίς να αναφέρει κατοίκους, η Πρέβεζα  με 5.500 κατοίκους, η Πάργα με 2.300, το Μέτσοβο με 7.000  (που είχε και Ελληνικά Σχολεία),   η Κόνιτσα, η Ζήτσα, η Δοβριανή κλπ.

 Η  Κρήτη

Η Κρήτη,   που και αυτή ήταν υπό μερική επιτήρηση  της Τουρκίας,  είχε κάποια  διαχειριστική αυτονομία,  με Έλληνα διοικητή και γενική συνέλευση με 49 Έλληνες και 31 Οθωμανούς.   Όμως,  το 1889 η Τουρκία προσπάθησε, ανεπιτυχώς βέβαια,  να προσαρτήσει  το νησί  πάλι στην κυριαρχία της.   Τα Χανιά ή Κυδωνία  τότε είχαν  13.800 κατοίκους, και  ήταν έδρα το Γενικού Διοικητή και του Μητροπολίτη. Είχε Ελληνικά Σχολεία και Γυμνάσιο. Άλλες πόλεις ήταν  το Ρέθυμνο   με 7.950 κατοίκους, το Ηράκλειο ή Μέγα Κάστρο  με 19.300, που  είχε επίσης Ελληνικό Σχολείο,  Γυμνάσιο και Παρθεναγωγείο.  Η  Ιεράπετρα (πρώην Ιεράπυτνα)   είχε 2.550 κατοίκους , η Νεάπολη  2.300  (Πρωτεύουσα του Λασηθίου) που είχε και Γυμνάσιο, τα Σφακιά με 470 κατοίκους. Άλλες κωμοπόλεις ήταν ο Άγιος Βασίλειος, Σέληνον, Κίσαμος κτλ.

Οκτώ χρόνια μετά την ανεπιτυχή προσπάθεια της Τουρκίας για προσάρτηση  της Κρήτης  ο  τότε διάδοχος Γεώργιος, με εντολή του πρωθυπουργού Δεληγιάννη, απαγόρευσε στον Τουρκικό στόλο να πλησιάσει στο νησί. Παράλληλα κάποια άτακτα ελληνικά τμήματα επιτέθηκαν στους Τούρκους στην περιοχή της Θεσσαλίας. Έτσι η Τουρκία κήρυξε τον πόλεμο  κατά της Ελλάδος με δραματικές συνέπειες, αφού πλέον των απωλειών υποχρεώθηκε η χώρα να πληρώσει  και εκατό εκατομμύρια χρυσά φράγκα, ως πολεμική αποζημίωση. Χρήματα που προφανώς δεν είχε και αναγκάστηκε να τα δανειστεί  από τις μεγάλες δυνάμεις. Συνέπεια τούτου ήταν να αναλάβει το διεθνές νομισματικό ταμείο τα οικονομικά της χώρας,  με τις γνωστές συνέπειες  επί πολλά χρόνια για το λαό. 

Στον άτυχο αυτό πόλεμο των 30 ημερών πήραν μέρος και 41 Σερβαίοι, οι οποίοι πολέμησαν ηρωικά και επέστρεψαν όλοι σώοι στο χωριό. Τα ονόματα των πατριωτών καθώς και λεπτομέρειες για τον άτυχο αυτό πόλεμο μπορείτε να διαβάσετε στο σχετικό άρθρο του στρατηγού ε.α. Χ. Αθ. Μαραγκού.

https://www.servou.gr/2013-06-23-10-30-27/grafipatrioton/63-istoria/290-ellturpol1897

Επί τη ευκαιρία του πρόσφατου εορτασμού της επετείου της 25^ης Μαρτίου, καλό είναι να μνημονεύσουμε του  13 Πατριώτες/ήρωες, που πολέμησαν με ηρωισμό και αυτοθυσία και βοήθησαν στην απελευθέρωση της χώρας,  από τον βάναυσο τουρκικό ζυγό,   4 αιώνων.

13 ΣΕΡΒΑΙΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥ 1821.

Μάρτιος 2024 Γιώργος Δ. Βέργος