Στην εποχή μας τα προβλήματα θρέψεως στις ευημερούσες κοινωνίες δεν προέρχονται από έλλειψη τροφής, όπως παλαιότερα, αλλά από περίσσεια θερμίδων.
Η παχυσαρκία βασανίζει πολλούς ανθρώπους και οι περισσότεροι από αυτούς θέλουν (και σωστά πράττουν) να απαλλαγούν από τα περιττά κιλά τους.
Καταφεύγουν λοιπόν σε διάφορες δίαιτες που τους συνιστούν οι φίλοι τους ή διάφορα ινστιτούτα αδυνατίσματος ή που διαβάζουν σε περιοδικά.
Μερικοί συμβουλεύονται γιατρούς.
Υπάρχουν πολλές δίαιτες, άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο σωστές, που όλες υπόσχονται αυτό που ο κάθε ταλαιπωρούμενος υπέρβαρος επιθυμεί, δηλαδή τη γρήγορη και χωρίς κόπο απώλεια βάρους. Μερικές δίαιτες είναι λεπτομερείς και ορίζουν ορισμένη ποσότητα (με τη ζυγαριά) αυστηρώς καθορισμένων φαγητών κάθε μέρα. Άλλες απαγορεύουν παντελώς τη λήψη ορισμένων τροφίμων ενώ επιτρέπουν τη λήψη με μέτρο μερικών άλλων.
Κάποιες άλλες είναι πιο ακραίες και επιτρέπουν στο άτομο να τρώει όση ποσότητα θέλει από κάποια φαγητά, αρκεί να μη αγγίζει κάποια άλλα. Αυτές είναι οι λεγόμενες «χημικές δίαιτες», η γνωστότερη από τις οποίες είναι η δίαιτα που επινόησε ένας Αμερικανός, ο Άτκινς. Ισχυρίζονται οι θιασώτες αυτού του τύπου της δίαιτας ότι αλλάζει ο μεταβολισμός και παρά το ότι το άτομο τρώει πολύ, δεν παχαίνει.
Η αλλαγή του μεταβολισμού, αν αυτή οφείλεται σε έλλειψη από την τροφή απαραίτητων ουσιών, δεν είναι ακίνδυνη. Αν η έλλειψη διαρκέσει αρκετό καιρό δημιουργούνται στερητικές καταστάσεις. Φαίνεται όμως ότι οι άνθρωποι αδυνατίζουν με αυτές τις δίαιτες όχι επειδή αλλάζει ο μεταβολισμός τους, αλλά επειδή δεν μπορούν να φάνε μεγάλη ποσότητα.
Ένα μόνο φαγητό, αν δεν συνοδεύεται με κάτι άλλο (πχ μόνο κρέας ή μόνο λουκάνικα ή μόνο αυγά, χωρίς συνοδό γαρνίρισμα, χωρίς σαλάτα και χωρίς ψωμί), δημιουργεί γρήγορα το αίσθημα του κορεσμού. Έτσι η συνολική ποσότητα των προσλαμβανόμενων θερμίδων είναι μικρότερη από αυτή που συνήθιζε το άτομο.
Ευνόητο είναι πως τέτοιες δίαιτες δεν μπορεί να τηρηθούν επί πολύ. Γι αυτό, τις περισσότερες φορές, το βάρος που χάνεται με αυτές γρήγορα ανακτάται μετά τη διακοπή τους. Αυτό βέβαια είναι επικίνδυνο και πρέπει να αποφεύγεται.
Οι γρήγορες και έντονες αυξομειώσεις του βάρους του σώματος (το λεγόμενο γιο-γιο, από το γνωστό παιδικό παιχνίδι) είναι πολύ χειρότερες από τη σταθερή παχυσαρκία. Κάθε φορά που χάνει κανείς βάρος, μαζί με το λίπος, χάνει και ένα μέρος από τη μυϊκή και από την οστική μάζα του. Όταν αργότερα το ξαναπαίρνει, δυστυχώς αυξάνεται μόνο το λίπος και όχι η μυϊκή και η οστική μάζα.
Η σωστή δίαιτα είναι εκείνη που περιέχει όλα τα απαραίτητα συστατικά, στις σωστές ποσότητες και που μπορεί να διατηρηθεί εφ όρου ζωής. Η ποσότητα όμως των θερμίδων πρέπει να είναι μικρότερη από αυτή που καταναλώνει ο άνθρωπος καθημερινά ώστε να αρχίσει να χάνει βάρος. Όταν φθάσει στα κιλά που θέλει, θα πρέπει να τρώει όσες θερμίδες καταναλώνει, ώστε να μη ξανά παχύνει.
Η ποσότητα δεν είναι η ίδια για όλους τους ανθρώπους. Εξαρτάται από την κράση του ατόμου, από τη δουλειά που κάνει και από το αν γυμνάζεται. Η ζυγαριά είναι πολύτιμος βοηθός, όχι όμως για να ζυγίζει αυτός που θέλει να χάσει βάρος τα τρόφιμα αλλά το δικό του σωματικό βάρος. Όταν θέλει κανείς να αδυνατίσει, μειώνει λίγο την ποσότητα από όλες τις τροφές που συνηθίζει να τρώει και παρακολουθεί το βάρος του. Αν αρχίσει να χάνει (και δεν είναι απαραίτητο να χάνει ένα κιλό την εβδομάδα, ας χάνει ένα το μήνα, αρκεί αυτό να μη διακοπεί μέχρι να επιτευχθεί ο στόχος), συνεχίζει στον ίδιο ρυθμό. Αν δεν χάνει βάρος στο ρυθμό που θέλει, πρέπει να μειώσει και άλλο την ποσότητα του φαγητού. Καλό είναι να αποφεύγει τα ζωικά λίπη γιατί αυτά αυξάνουν τη χοληστερίνη και τα γλυκά γιατί μπορεί να αυξήσουν τα τριγλυκερίδια.
Η παραδοσιακή δίαιτα των Ελλήνων, γνωστή στον κόσμο με το όνομα «Μεσογειακή δίαιτα» είναι κατάλληλη για όλους, αρκεί να είναι στην σωστή ποσότητα.
Δεν είναι το είδος της τροφής που παχαίνει αλλά η ποσότητα.
Η δίαιτα πρέπει πάντα να συνοδεύεται από σωματική άσκηση για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και για καλύτερη υγεία
Ηλίας Θ. Χειμώνας, ιατρός καρδιολόγος, διδάκτωρ Παν. Αθηνών (1945-2010).
