Κεντήματα σταυροβελονιά της Μαρίας Παναγοπούλου |
Υπήρχαν διάφοροι τρόποι κεντήματος. Στο λευκό ύφασμα συνήθως κάνανε ελεύθερα σχέδια (λουλούδια, φύλα, στάχυα, πουλιά, πεταλούδες κλπ). Πολύ δημοφιλή ήταν τα καλαθάκια με λουλούδια. Τα σχέδια τα αντέγραφαν από άλλα κεντήματα ή επινοούσαν δικά τους, ανάλογα με τη φαντασία τους η κάθε μια. Χρησιμοποιούσαν για τα σχέδια χρωματιστές κλωστές αλλά μπορούσαν να ράψουν και κάποιο μικρό χρωματιστό μπαλωματάκι ή να κάνουν κάποιες τρύπες στο ύφασμα και να καρικώσουν την περιφέρεια τους, ώστε να γίνει μια σύνθεση ή ένα σχέδιο.
Για να κρατιέται το ύφασμα τεντωμένο και να διευκολύνεται το κέντημα χρησιμοποιούσαν ένα τελάρο, το οποίο αποτελείτο από δύο λεπτά ξύλινα στεφάνια, που εφάρμοζε το ένα μέσα στο άλλο.
Η σταυροβελονιά γινόταν σε ειδικό ύφασμα με χοντρή ύφανση, έτσι που ξεχώριζαν οι κλωστές και σχημάτιζαν μικροσκοπικά τετραγωνάκια. Μετρούσαν τις κλωστές και έφτιαχναν τα σχέδια. Υπήρχαν χάρτινα πατρόν με σχέδια και κωδικοποιημένα τα χρώματα. Αργότερα βγήκαν στο εμπόριο και υφάσματα σταμπαρισμένα με χρωματιστά τα σχέδια, ώστε το κέντημα ήταν ευκολότερο. Αυτού του είδους το κέντημα γινόταν για κάδρα και διακοσμητικά μαξιλάρια
Γύρω στο 1960 ήρθε από τα Λαγκάδια η κόρη ενός Γιαννίτσα, εμπόρου ραπτομηχανών, άνοιξε σχολή στου Σέρβου και δίδασκε το κέντημα με ραπτομηχανή. Το κέντημα γινόταν γρηγορότερα και με λιγότερο κόπο. Πολλά κορίτσια έμαθαν τότε την καινούργια αυτή τεχνική. Φεύγοντας από το χωριό για την Αθήνα όμως σταμάτησαν και να κεντάνε.