(Νίκου Γ. Παπαγεωργίου)
Αποσπάσματα από λόγο που εκφωνήθηκε κατά τον πρώτο επίσημο εορτασμό (14/3/1999) στο «Αλώνι του Καληντέρη» στου Μπέτσι, σε σχετική εκδήλωση του Δήμου Ηραίας, σε μνήμη και προς τιμή των προγόνων μας Ηραιατών για τη συμβολή τους στον εθνικό αγώνα του 1821.
ΟΙ ΠΛΑΠΟΥΤΑΙΟΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ ΕΘΝΕΓΕΡΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΛΟΥΜΠΑ ΚΑΙ ΜΠΕΤΣΙ ( ΑΓΙΟΝΕΡΙ) ΕΠΙΣΗΜΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ.
.............................
Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ
Το 1820 εθεωρήθη από τους ιδρυτές της Φ.Ε ως το πλήρωμα του χρόνου για το μεγάλο σκοπό. Οι Φιλικοί ανέθεσαν την αρχηγία στον υπασπιστή του Αυτοκράτορα της Ρωσίας, Αλέξανδρο Υψηλάντη και υπεγράφη στην Πετρούπολη το σχετικό πρακτικό (12/4/1820). Ο Αρχηγός όρισε την 25/3/1821 ως ημέρα εξεγέρσεως λόγω του συμβολισμού της. Τον Φεβρουάριο του 1821 άρχισε η επανάσταση στις παραδουνάβιες ηγεμονίες και κατεπνίγη στο αίμα. Ο Υψηλάντης κατέφυγε στην Αυστρία όπου συλληφθείς φυλακίστηκε στο φρούριο Μουγκάτς. Πέθανε φυλακισμένος από τους Αυστριακούς και τον Μέτερνιχ στις 9/1/1828, αφού διάβασε στον «Αυστριακό Παρατηρητή» ότι ο Καποδίστριας φθάνει στην Ελλάδα.
Τρείς περιοχές της Ελλάδας ξεκίνησαν και στήριξαν η καθεμιά με τον τρόπο της την επανάσταση, γράφει ο Ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς. Και έχει δίκιο. α) Η Μάνη –γράφει –ήταν το στήριγμα του πολέμου με τα «νομίμως» ένοπλα τμήματά της. β) η Αχαία διέθετε την πολιτική αντίληψη και γ) η Αρκαδία το στρατιωτικό νου! Επαναστατικές πράξεις τις παραμονές του ξεσηκωμού του Γένους μας σημειώθηκαν πολύ νωρίτερα από την 25η Μαρτίου στα Λαγκάδια, στο Αγρίδι, στη Χελωνοσπηλιά και αλλού…. Στη σημερινή ομιλία θα προσπαθήσουμε να τοποθετήσουμε την κατά τόπους επίσημη κήρυξη της Επαναστάσεως όπως προκύπτει από τα απομνημονεύματα των συγχρόνων και την Ακαδημαϊκή ιστορία.
Η ΓΟΡΤΥΝΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΠΟΡΕΙΑ
Τέσσερα ήταν τα πρώτα επίσημα επαναστατικά κέντρα. Η Καλαμάτα, η Αγία Λαύρα – Καλάβρυτα, τα Λαγκάδια και του Παλούμπα που μοιράζεται τη δόξα με του Μπέτσι (Αγιονέρι). Ας τα δούμε αναλυτικά :
Στην Καλαμάτα εισήλθαν την22α Μαρτίου οι οπλοφορούντες Μανιάτες και ο χωρίς οπλισμό και σημαία Θ. Κολοκοτρώνης. Κρατούσε ραβδί και έφερε την κόκκινη στολή των αξ/κών των επτανησίων ταγμάτων.
Στην Αγία Λαύρα συγκεντρώθηκαν την 21η Μαρτίου και κήρυξαν την επανάσταση. Στη συνέχεια παίρνοντας ένα ασήμαντο κανόνι της μονής και τη χρυσοκέντητη εικόνα της Ωραίας Πύλης σε ένα κοντάρι όρμησαν κατά των Καλαβρύτων. Την ίδια μέρα εξεγέρθηκαν και στην Πάτρα. Στα Λαγκάδια την 23η Μαρτίου έγινε δοξολογία στην εκκλησία του Προδρόμου, όπου εκηρύχθη η επανάσταση και οι εξεγερθέντες φιλούσαν το χέρι του Κανέλλου Δεληγιάννη πριν ξεκινήσουν. Από ετών έχει θεσπισθεί να εορτάζονται τα «Δεληγιάννεια» . Στου Παλούμπα στις 20 Μαρτίου, μια ημέρα ενωρίτερα από οποιαδήποτε επίσημη εκδήλωση, έγινε δοξολογία στον Άγιο Γεώργιο, πήραν την ευχή του γέρο Κόλια Πλαπούτα, που ήταν επικεφαλής και με δύο λάβαρα τα οποία είχαν κατασκευάσει προ ημερών οι Πλαπουταίοι επικεφαλείς 860 Ηραιατών, κήρυξαν την επομένη την επανάσταση στο «Αλώνι του Καληντέρη» στου Μπέτσι, όπου συνέλαβαν επτά Τούρκους και τους παρέδωσαν στον οπλαρχηγό Γ. Αθανασόπουλο από Σαρακίνι, έχοντας υπό τας οδηγίας του είκοσι στρατιώτες.
Στους συγκεντρωμένους μίλησαν οι Πλαπουταίοι και είπαν «.. αδελφοί, πρέπει να κινηθώμεν κατά των τυράννων Τούρκων, για να ελευθερώσωμεν την Πατρίδα μας, τα παιδιά μας, τας γυναίκας μας, να φτιάσωμεν εκκλησίας, όπου οι Τούρκοι δεν μας αφήνουν, να γίνωμεν όλοι ευτυχείς και να μην είμεθα σκλάβοι των Τούρκων»
Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΚΛΗΡΟΥ
Η Εθνική μας υπόσταση και η απελευθέρωσή μας δεν οφείλεται μόνο στ’άρματα. Οφείλεται και στον κλήρο. Στον κλήρο οφείλομε -γράφει ο ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς- την επιβίωσή μας σαν Έθνος. Αυτός κράτησε άσβεστη για αιώνες τη φλόγα της Εθνικής συνείδησης. Είναι μοναδικό φαινόμενο, συνεχίζει, στην παγκόσμια ιστορία που σκλαβωμένο Έθνος για αιώνες αισθανόταν ότι είχε βασιλιά, δηλ. τον Πατριάρχη του.
Σ’αυτά τα ιερά χώματα που πατάμε, οι ιερείς συνέβαλλαν στον ξεσηκωμό ακολουθώντας το παράδειγμα του μπουρλωτιέρη των ψυχών, μυθοπλάστη Παπαφλέσσα. « Ο Δημητράκης Πλαπούτας παρέστησε ως τελεσθησομένας αυτοστιγμεί τας επαγγελίας των Φιλικών (ότι εξερράγη Ρωσοτουρκικός πόλεμος ), εις α επαμαρτύρουν και οι παρακολουθήσαντες ιερείς», γράφει ο ιστορικός Κανδηλώρος.
ΟΙ ΠΛΑΠΟΥΤΑΙΟΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ
Συνεκτιμώντας και αξιολογώντας τα επίσημα πρωτογενή ιστορικά στοιχεία, άνετα τεκμηριώνεται ότι το Παλούμπα και το Μπέτσι με την προετοιμασία και την πατριωτική φλόγα των Πλαπουταίων, ευνοήθηκαν από την τύχη ώστε να είναι τα πρώτα επαναστατικά κέντρα. Στον Άγιο Γεώργιο στου Παλούμπα και στο «Αλώνι του Καληντέρη» ανήκει η τιμή να γίνουν τόποι Εθνικού Προσκυνήματος. Στις «σημειώσεις» του Πλαπούτα οι οποίες έχουν θέση απομνημονευμάτων και γράφονται καθ’ υπαγόρευση σε τρίτο πρόσωπο, διότι ήταν σεμνός, γράφει «Όθεν εκ των λεγομένων δεικνύεται ότι οι Πλαπουταίοι ήσαν έτοιμοι δια το κίνημα τούτο καθόσον ίδομεν και στρατόπεδον είχον συστήσει και σημαίας είχον κατασκευάσει».
Εκείνο που χρήζει ιδιαιτέρας προσοχής και τοποθετεί τους Πλαπουταίους και την Ηραία πρωτεργάτες της εξεγέρσεως, δεν είναι μόνο η ημερομηνία. Είναι και η προηγηθείσα ετοιμασία. Η γραφίδα του ομιλούντος είναι μικρή για να κρίνει Ακαδημαϊκούς. Πρέπει όμως να επισημανθεί η παράλειψη από έγκριτους Ακαδημαϊκούς-Ιστορικούς ότι δεν τονίσθηκε ιδιαίτερα η προετοιμασία των Πλαπουταίων.
Στην Αγία Λαύρα πήραν μετά τη δοξολογία την εικόνα της Ωραίας Πύλης. Στα Λαγκάδια γράφει ο Κανέλλος Δεληγιάννης: «Ημείς ως εκ συνθήματος εισήλθομεν εις την εκκλησίαν». Στην Καλαμάτα ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης γράφει μετά την κατάληψην της πόλεως: «Έκοψα δύο σημαίας με σταυρό και εκίνησα». Οι Πλαπουταίοι είχαν κατασκευάσει από ημερών τα λάβαρά τους. Το γεγονός αυτό εκτός από την ημερομηνία, δίνει στους Πλαπουταίους την πρωτοπορεία.
Η ιστορία γίνεται με το αίμα των πολλών και γράφεται με το μελάνι λίγων. Ο δεύτερος τη τάξει στρατιωτικός αρχηγός του Μοριά ο Δημητράκης Πλαπούτας και η Ηραία δεν έχουν αναγνωρισθεί όσο πρέπει. Βεβαίως πρέπει να εξαρθούν οι ενέργειες των αδ. Πλαπουταίων που ευοδώθηκαν με την τοποθέτηση προτομής του Πλαπούτα στο πεδίον του Άρεως. Υστερεί όμως η προσφορά του Πλαπούτα στα σχολικά βιβλία, στις Εθνικές εορτές, στη συνείδηση του Ελληνικού λαού.
ΥΠΕΡΗΦΑΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΜΑΣ
Ο καθηγητής της ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, πρώην πρωθυπουργός, πολυγραφότατος Σπύρος Λάμπρου γράφει: «Δια να κρίνουμε σωστά το σήμερον, πρέπει να γνωρίζομεν το χθές, βυθίσατε τον λαόν εις την ιστορίαν του τόπου του. Λαός που αγνοεί την ιστορία και το παρελθόν του, είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει».
Άλλοι λαοί, ιδιαίτερα οι Η.Π.Α, δεν έχουν σύμβολα και γιαυτό κατασκευάζουν σύμβολα και μύθους. Πρόσφατο παράδειγμα ο ηλικιωμένος Αμερικανός αστροναύτης Γκλέν, που έκανε ένα ταξίδι ρουτίνας και το παρουσίασαν σαν κάτι το εξαιρετικό.
Τελειώνοντας, οι σημερινές αναφορές ας θεωρηθούν ως ένα ευλαβικό μνημόσυνο στους Ηραιάτες αγωνιστές και ιδιαίτερα στον Δημητράκη Πλαπούτα του οποίου δεν θα αναφερθούν τα ανδραγαθήματα. Θα λεχθεί μόνον ένα. Ξιφομαχώντας πεζός με τους ιππείς της στρατιάς του Δράμαλη, στο Χαρβάτι, έσπασε το σπαθί του στα δύο και επληγώθη στη μύτη. Έως το τέλος του αγώνα πολεμούσε με δανεικό σπαθί που το πήρε από τον απόστολο της Φ.Ε. Στεμνητσιώτη Αντώνη Πελοπίδα, ο οποίος συνέχιζε και το ζητούσε ακόμη και με αναφορά προς τον Καποδίστρια. Η δε Γερουσία έγραφε στον Πλαπούτα: «Τοιαύται πληγαί προσθέτουν λάμψιν και δόξαν ήτις σε περικαλύπτει».
Εμείς οι Έλληνες, ιδιαίτερα οι Αρκάδες δεν έχουμε ανάγκη από μύθους. Έχουμε ζωντανά σύμβολα. Και είναι ζωντανοί οι Πλαπουταίοι και οι Κολοκοτρωναίοι, διότι οι ήρωες πεθαίνουν όταν ξεχνιούνται. Και εμείς δεν θα τους ξεχάσουμε ποτέ.
