Δημητρίου Κουκουζή
Τώρα με τα πρωτοβρόχια «σκαρίζουνε» οι αγρότες για τα οργώματα και τη σπορά.
Από τα μέσα Οκτώβρη και μετά οι δουλευτάδες της γης ξεκινούν πουρνό-πουρνό με τα ζωντανά τους για το όργωμα. Συνηθισμένοι από μπονώρα στη δουλειά και από νωρίς στο σπίτι, χρόνια τώρα όλες τις δουλειές τους (σπορά, θέρο, ρέντο, τρύγο) τις αρχίζουν από τα χαράματα.
«Όσο με βόηθησε η αυγή, ούτε η μάννα κι αδερφή»
συνηθίζουν να λένε. Στο οροπέδιο της Χωτούζας οι ζευγολάτες με τις τραγιάσκες και τα σκληρά χέρια, πίσω από το ζευγάρι και το υνί «αναγομάνε» το χώμα, που είναι έτοιμο από τη βροχή και αρχίζουν τις αυλακιές και τη σπορά.
.
Μοσχοβολούν τα χωράφια, αλλάζει η όψη του τοπίου, παντού οχλοβοή από ζα και ανθρώπους. Από κοντά και τα θεοπούλια που αναζητούν σπόρους και τροφή. Το καινούργιο χώμα, νεοσκαμένο, δίνει άλλη χάρη στο χωράφι. «Το δουλεμένο, ζηλεμένο». Που και που το υνί βγάζει στην επιφάνεια και βορβιά. Τα μαζεύουν οι αργατίνες για να αλλαξοφαήσουν. Τα ξεπικρισμένα βορβιά με αλάτι, ξύδι και λαδάκι είναι νόστιμο, υγιεινό και νηστίσιμο φαγητό. Είναι ακριβά βέβαια σήμερα στα εστιατόρια γιατί βγαίνουν από τα ...σαραντάβαθα!
.
Μαζί με το όργωμα λοιπόν και η σπορά. Το σακκούλι στον ώμο και ο σπόρος (σιτάρι, κριθάρι, βίκος, βρώμη) να πέφτει όλος χάρη και ομορφάδα. Βήμα και χεριά, λένε οι αγρότες που γέμιζαν τη χούφτα σιτάρι, το χέρι τους διέγραφε ημικύκλιο και ο σπόρος έπεφτε σωστά και ομοιόμορφα. Δύσκολη δουλειά, ήθελε μαεστρία, δεν μπορούσε να την κάνει ο καθένας. Δύσκολη η ζωή τους. Απλή όμως και ωραία. Τα οργώματα έπρεπε να γίνουν στην ώρα τους και να τελειώσουν γρήγορα, γιατί ο καιρός είχε τις αναποδιές του.
|
Νοέμβρης και δεν έσπειρες, σιτάρει λίγο θάχεις. Του Γενάρη το ζευγάρι διάβολος θε να το πάρει. |
.
Μέχρι του ΑγιοΦιλίππου έπρεπε να έχουν τελειώσει οι σπορές για να έχουν καλές σοδειές και να τρώνε τα παιδιά τους ψωμί όλο το χρόνο.
.
Εκτός όμως από τους σπόρους των δημητριακών είχαμε και τα...σπορίδια! Τους σπόρους δηλαδή των διαφόρων λαχανικών με τους οποίους σπέρναμε τους κήπους μας. Οι σπόροι αυτοί ήταν μικρά σποράκια (κόκκοι) σιναπιού, σέσκουλου, μάραθου, σπανακιού, μαϊντανού, λεποδιάς, μαρουλιού κ.λπ. Ποτέ και κανείς δεν τους αγόραζε. Η διακίνησή τους και ο εφοδιασμός των σπορέων γινόταν από χέρι σε χέρι, από νοικοκυρά σε νοικοκυρά και από σπίτι σε σπίτι με φιλέματα ή δανεικούς. Κάθε σπίτι και νοικοκυριό είχε ένα κήπο όπου καλλιεργούσε τα διάφορα λαχανικά του με σπορίδια, που είχε κρατήσει από την σοδειά του προηγουμένου χρόνου. Κάθε γυναίκα τα σπορίδια που έβγαζε στο τέλος από το λαχανόκηπό της τα φύλαγε σε κουτάκια ή σε πάνινα σακκουλάκια, μαντήλια, μπαλωματάκια, ώστε να τα έχει για σπόρο την επόμενη χρονιά. Από τα σπορίδια αυτά φίλευε ή δάνειζε τη γειτόνισσα της με την οποία αντάλλασσε αντίστοιχα σπορίδια που αυτή δεν είχε. Έτσι το ανταλλακτικό αυτό εμπόριο... σποριδίων ανθούσε σε όλο το χωριό και όλοι είχαν σε επάρκεια όλων των ειδών σπόρους για τα κηπευτικά τους. Έχοντας λοιπόν τα λαχανικά των κήπων τους, μαζί με τα αυτοφυή άγρια χόρτα των χωραφιών τους οι Λευκοχωρίτισσες νοικοκυρές δεν ξέμεναν ποτέ από ...Λαϊκή και δεν τους έλειψαν ποτέ οι λαχανόπιτες, οι σαλάτες, τα πεντανόστιμα ψιλικούλια (με σφαλιγκάρια) τα φασολάκια και γενικά η Μεσογειακή δίαιτα.
Έτσι η υγιεινή διατροφή, η συνεχής σωματική άσκηση και η μη καθιστική ζωή τους, τις κράτησε πάντα σε φόρμα λες και πήγαιναν καθημερινά στο... ΒΟDYLINE!
.
A, ξέχασα τα κουκιά! Κάθε κήπος είχε και τα κουκιά του, μαζί με τα κρεμμύδια του. Τα πεντανόστιμα κουκιά τα τρώγαμε στο φούρνο ή τσιγαριστά στη κατσαρόλα. Εμείς τα παιδιά τα τρώγαμε χλωρά και ωμά μαζί με τις αγκινάρες. Πώς είπατε! Κυάμωση! Αφήστε μας κύριοι, εμείς στο χωριό μας δεν είχαμε τέτοιο πράμα! Το μόνο που προσέχανε οι σπορείς στα κουκιά ήταν ότι έπρεπε να τα σπείρουνε το αργότερο μέχρι του Αγιο-Φιλίππου (14 Νοέμβρη). Γιατί μετά, τα κουκιά αργούν τάχα να φυτρώσουν. Κάνουν -λέει- 40 ημέρες για να «σκάσουνε». Αρχίζει βλέπετε του Αγιο-Φιλίππου το 40ήμερο, τα σαρανταλείτουργα και η νηστεία των Χριστουγέννων.
.
Λοιπόν: Τώρα που άρχισε η φυτευτική περίοδος των ...ψιλικών σκάψτε ένα τοπάκο (κάνει καλό το σκάψιμο στο γύμνασμα των...κοιλιακών) και ελάτε να σας δώσω λίγα σπορίδια που έχω φυλαγμένα στο μαντίλι μου, να τα σπείρετε για να έχετε υγιεινή, νόστιμη και Μεσογειακή διατροφή. Και του χρόνου μου τα επιστρέφετε από τη σοδειά σας!
Από το βιβλίο "Εύθυμα και σοβαρά", του Λευκοχωρίτη δικηγόρου Δημήτρη Κουκουζή, που πρόσφατα κυκλοφόρησε.
