Ένας Γορτύνιος καπετάνιος αγωνιστής του ‘21

Η εκτεταμένη τότε, 1821, ηρωοτόκος Επαρχία Καρυταίνης, (περιλαμβάνει και τη βόρεια Γορτυνία),που κατά τον Ακαδημαϊκό Σπύρο Μελά διέθετε και προσέφερε κατά την Επανάσταση τον στρατηγικό νου, 1 αντίθετα από άλλες περιοχές (όπως η Αθήνα που ζήτησε αρχηγό από τη Λειβαδιά,2 ανέδειξε πολλούς καπεταναίους.

Ένας από τους διακριθέντας που προσέφεραν τόσο κατά τη διάρκεια του Αγώνος, όσο και στη συνέχεια, είναι ο αντάξιος απόγονος των ηρωικών ενδόξων προγόνων, ο εκ Σέρβου Γορτυνίας Φώτης Ντάρας.

Καταγωγή-χαρακτηριστικά

Ο Φώτης Ντάρας ή Νταρόπουλος, που επί το λογιότερο το επώνυμο εξελίχτηκε σε Δάρας, όπως και τόσα άλλα, καταγόταν από τους «Ντρέδες» της Τριφυλίας, την ανυπότακτη αυτή φυλή των ορθόδοξων Χριστιανών. 3 Οι πρόγονοί του ήσαν Αλβανικής καταγωγής «από τους καθαρόαιμους και ελεύθερους Έλληνες και ήλθαν στην Πελοπόννησο το 1350- 1430 απεσταλμένοι από τους Βυζαντινούς Αυτοκράτορες Μανουήλ Κατακουζηνό και Θεόδωρο Β’ Παλαιολόγο. Η καταγωγή τους ήταν από τους πανάρχαιους Ιλλυριούς της Ηπείρου» γράφει ο Αγησ. Τσέλαλης. 4..  Η λέξη «Ντρές» προέρχεται από την αρχαία και σημαίνει ότι είναι άνδρες ανδρείοι, ανδρειωμένοι, πολεμιστές, παλικάρια, γράφουν οι Αθ. Στρίκος και Αναστ. Τρ. Δάρας και παραθέτουν πλούσια βιβλιογραφία.5 Χαρακτηριστικά των Ντρέδων: «τηρούν το λόγο τους (μπέσα), είναι πεισματάρηδες και θυμώνουν εύκολα, αρέσκονται σε φιλονικίες, δεν υποχωρούν αν και προκαλούν το επεισόδιο, είναι περιποιητικοί φιλόξενοι και θρήσκοι».6 Ο Φωτάκος γράφει ότι οι Ντρέδες ήσαν (κατά την Επανάσταση του 1821) «οι πλέον δυνατοί στρατιώτες της Πελοποννήσου».7 Χρειάζεται να υπενθυμίσουμε και το δημοτικό τραγούδι για τις «αντρογυναίκες» τις Σουλιμιώτισσες (από τον Σουλιμά) που η ομορφιά τους «ξετρελαίνει τα παλικάρια:
Δεν φταίνε τα γλυκά κρασιά
Δεν φταίν’ τα παλικάρια,
Μον’ φταιν’ οι Σουλιμιώτισσες
Κι Σουλιμιωτοπούλες.

Γενεαλογικά

Πρώτος Ντάρας εμφανίζεται ο Αναγνώστης Τζαβάρας — Ντάρας που πιθανολογείται ότι γεννήθηκε το 1640. Οι πρόγονοί του είχαν έλθει στου Δάρα της Μαντινείας από το 1405. Είχαν το παρώνυμο Μπέσμος. Από σύγκρουση με τον τοπικό αγά ο Αναγνώστης αναγκάστηκε να εκπατριστεί σε ηλικία 17 ετών μαζί με τον γείτονά του Λάμπρο και να εγκατασταθούν στο χωριό Ζαΐμ Ογλί, σημερινή Δροσιά της Πυλίας. Εκεί άλλαξε το όνομά του και από Τζαβάρας το έκαμε Ντάρας, χωριό καταγωγής του.8 Γιος του Αναγνώστη (το όνομα διατηρείται έως σήμερα), ο Δημήτρης Ντάρας. Γιος του Δημήτρη ο φοβερός Μάρκος Ντάρας,9 ο πουρναρόκορμος κατά τον Ακαδ. Σπύρο Μελά.10 Πρωτότοκος γιος του Μάρκου Ντάρα ο Δημήτρης που τον «παλούκωσαν» οι Τούρκοι μεταξύ Σκάλας και Μελιγαλά στην «Παλουκόραχη» μαζί με τα δύο μικρά του αδέλφια.11 Αδελφός του Δημήτρη και γιος του Μάρκου ο Αλέξης που γεννήθηκε το 1740.12 Γιος του Δημήτρη και εγγονός του φοβερού Μάρκου Ντάρα, ο Γιαννάκης (Κασιδογιαννάκης) Ντάρας, (προφανώς θα είχε προσβληθεί από την δερματοπάθεια «Αχώρ», κασίδα, και έτσι να προήλθε το «Κασιδογιαννάκης»), γενάρχης των Σερβαίων Νταραίων και όχι μόνο μετά τη διασπορά τουs.
Είναι ο ίδιος που κυνηγημένος 20ετής ύστερα από τον φόνο Τούρκου στου Μελιγαλά, αναγκάστηκε να καταφύγει στο απρόσιτο Σέρβου και να περιθάλψει αργότερα τον από την ίδια αιτία φθάσαντα στη Γορτυνία Κόλια Πλαπούτα. Παιδιά του Γιαννάκη, ο Γιώργης, στη συνέχεια ιερέας και αγωνιστής κατά το 1821, και ο Αναγνώστης που παντρεύτηκε μία Κόρη του Κόλια Πλαπούτα και απέκτησε και τον Φώτη Ντάρα.13 Τόσο ο γενάρχης των Σερβαίων Νταραίων Γιαννάκης που έκτισε την πρώτη, παρά την απαγόρευση από τον δυνάστη κατακτητή εκκλησία, 14 όσο και οι απόγονοί του προσέφεραν πολλά στην υπόθεση της ελευθερίας μας. Διακρίθηκε όμως περισσότερο ο Φώτης και αυτή είναι η αιτία της προτιμήσεως.
Ο Φώτης Ντάρας, στον οποίο είναι αφιερωμένη η παρούσα σύντομη αναφορά, γεννήθηκε στου Σέρβου περί το1795 15 και είχε γιούς τον Δημήτρη ή Δημητριό μεγαλέμπορο του δεύτερου μισού του 19 αι. στην Πάτρα και κτίτορα του περικαλλούς Ι.Ν. της Ζωοδόχου Πηγής στου Σέρβου, όπως αναγράφει στο υπέρθυρο η εντοιχισμένη πλάκα το 1872. Επίσης είχε γιούς τον Γιώργη που σκοτώθηκε από κυνηγητικό όπλο στο «Φωταΐικο» σπίτι στου Σέρβου χωρίς να αφήσει απογόνους.
Επί πλέον μία από τις θυγατέρες του, την Ελένη, έλαβε ως σύζυγο ο Ασ. Καφετζής, Δήμαρχος Ηραίας από μεγάλη οικογένεια Αγωνιστών της περιοχής.

Η προσφορά του

Από την αρχή της επαναστάσεως ο Φώτης Ντάρας προσέφερε στην υπόθεση της Επαναστάσεως. Έλαβε μέρος ως οπλαρχηγός υπό τον Γενναίο Θ. Κολοκοτρώνη και γραμματικός του Δ. Πλαπούτα. Πολέμησε σε πολλές μάχες, όπου διακρίθηκε για τη γενναιότητά του. Σε μία μάλιστα τραυματίστηκε. Η αίτηση του γιου του προς την «Επιτροπή εκδουλεύσεων» έχει ως εξής:
«Εν Σέρβου τη 8 Ιουνίου 1865
Προς την επί του Ιερού Αγώνος Σεβ. Επιτροπήν
Ο πατήρ του υποφαινομένου Δημ.Φ. Δάρα κατοίκου Σέρβου του Δήμου Ηραίας, Φώτιος Δάρας, αποθανών προ έτους υπηρέτησε την Πατρίδα κατά τον ιερόν Ημών Αγώνα έχων υπό τας οδηγίας του στρατόν, παρευρέθη δε ως τοιούτος κατά τας διαφόρους μάχας, κατά του εχθρού καθ’ ας κι επληγώθη ως τούτο είναι γνωστότατον εις τον κ. Ιωάννην Κολοκοτρώνην (Γενναίον).
Δια τας εκδουλεύσεις του ταύτας ετιμήθη με τον βαθμόν του ταγματάρχου της Φάλαγγος, λαβών τας αποδοχάς του βαθμού τούτου.
Αλλ’ επειδή αι προς την Πατρίδα προσφερθείσαι εκδουλέυσεις του δι’ ας επικαλούμαι την μαρτυρίαν του ρηθέντος Προέδρου κ. Ιων. Κολοκοτρώνη υπό την στρατηγίαν του οποίου υπηρέτησεν ως χιλίαρχος δεν ικανοποιήθησαν διά των αποδοχών, παρακαλώ την Σεβαστήν επιτροπήν να λάβη υπ όψιν τας εκδουλεύσεις ταύτας και χορηγήση ανάλογον αποζημίωσιν, όπως μη μείνη σχετικώς ηδικημένη, η πολλάς ανάγκας έχουσα οικογένειά του.

ο κύριος έπαρχο ς Γόρτυνος, παρακαλείται να υποβάλη την παρούσαν μου προς την ηρημένην επιτροπήν.

        Υποσημειούμαι ευσεβάστως

             Δημ. Φ.Δάρας».16

Ο υπασπιστής του Θ. Κολοκοτρώνη Φωτάκος στο βιβλίο του «Πελοποννήσιοι Αγωνιστές του 1821», επιλέγει και τον Φώτη Ντάρα και γράψει:
«Κατήγετο εκ του χωρίου Σέρβου. Παρακολουθών δε τον στρατηγόν Δ. Πλαπούταν εχρησίμευσε και ως γραμματικός και ως στρατιωτικός. Οι συγγενείς του και οι συγχώριοί του ήσαν πάντοτε μαζί του εις τους πολέμους, η δε οικογένειά του εστάθη χρήσιμος εν αρχή της επαναστάσεως».17 «Οι γραμματικοί των οπλαρχηγών εθεωρούντο ως αντιπρόσωποι και επιστήθιοι αυτών και είχαν αξίαν τότε», γράφει ο Θ.Ρηγόπουλος.18 Αυτό είναι ευνόητο δεδομένου ότι πλείστοι αρχηγοί ήσαν αγράμματοι. «Λίγες ημέρες από τη μάχη της Τράνα ς (10-8-1 821), γράψει ο Φωτάκος, δύο Αλβανοί, ο Τσουμάνης και ο Τζαφέρης έφυγαν από την πολιορκούμενη πόλη και πήγαν στο στρατόπεδο του Δ. Πλαπούτα και του είπαν ότι ήθελαν να είναι εις την δούλεψίν του».19 Από τις επτά Πύλες του κάστρου της Τριπολιτσάς, 20 τρεις είχαν υπό την φύλαξή τους οι Αρβανίτες του Κεχαγιάμπεη.21 Υποπτευόμενος για τη διαγωγή τους ο Πλαπούτας τους χώρισε. Τον Τζαφέρη έστειλε στη Λιοδώρα και τον Τσουμάνη (ή Σουμάνη) κράτησε κοντά του, ο οποίος έδειξε άριστη διαγωγή και τον οποίο έκαμε και μπαϊρακτάρη (σημαιοφόρο) του.22
«Μια ημέρα εβγήκε κατά τον Άγιο Νικόλαον με τον Φώτην Ντάραν (πήγαιναν μαζί, μιλούσαν και την ίδια γλώσσα), και εφώναξε ένα Τούρκον φίλον του, τον Κοντόν Χαμπίμπη».Ο Φώτης Ντάρας τον έφερε σε επαφή με τον Κολοκοτρώνη και «αναπιάστηκε» το προζύμι των σχέσεων Κολοκοτρώνη — Τουρκαλβανών και έτσι οδήγησε μετά την αποχώρησή τους στην αποδυνάμωση και ταυτόχρονα στην Άλωσή της.23 Το πρωτότυπο και πολύτιμο κείμενο που ακολουθεί (αναλλοίωτο), αποδεικνύει την προσφορά όπως και την εμπιστοσύνη που απολάμβανε ο Φώτης Ντάρας και από τον Κολοκοτρώνη:

«Το ηπε του κολοκοτρονη κε ηπαν να στηλουν το φοτη δαρα
από σερβον με τοσουμανη να παη να βεβεωθη την αληθηα.επηγε
ο φοτης κε εμιλησαν.. »24

Πρόταση και προαγωγή

Στις 4/7/1824 κατά τη συνέλευση του Βουλεντικού ο Αντιπρόεδρος, Άγιος Θεοδώρητος Βρεσθένης και ο Γραμματεύς Ιω. Σκανδαλίδης ανάγνωσαν το προ βούλευμα του Εκτελεστικού υπ αριθ 2410 «δι’ ον προβάλλει κατ’ αναφοράν του στρατηγού Κολιόπουλον (Δ. Πλαπούτα) τους ακόλουθους προβιβασμούς ήγουν εις τον βαθμόν της χιλιαρχίας (βαθμός που αντιστοιχεί με τον σημερινό του αντισυνταγματάρχου)25 ….Δαρόπουλον Φώτην».26
Είχε προηγηθεί η ακόλουθη πρόταση προαγωγής:
«Ο στρατηγός Δημήτριος Πλαπούτας εξαιτείται δι’ αναφοράς του να προβιβασθώσιν οι ακόλουθοι εις τους εφεξής προβιβασμούς, ένεκα των υπέρ πατρίδος εκδουλεύσεων των οίον.·
Εις τον βαθμόν της χιλιαρχίας: Νταρόπουλος Φώτης...
Στις 2/7/1 82 4 το Εκτελεστικό Σώμα ενέκρινεν και καθυποβάλλει εις το Σ. Βουλευτικόν την επίκρισιν. Εν Ναυπλίω 2 Ιουλίου 1824

Ο Πρόεδρος Γ. Κουντουριώτης
Παν. Μπότασης
Ιω. Κωλέτης
Αν. Σπηλιωτάκης».27

Ανάμειξη και στο επεισόδιο της Δημητσάνας

Τον Ιούνιο του 1822 όταν γινόταν στη Δημητσάνα «η δημοπράτηση για την εκμίσθωση των Δημοσίων προσόδων», ο γαμπρός των Πλαπουταίων Τζιραλής πυροβόλησε στο μηρό τον Ανάστο Δεληγιάννη.28 Επακολούθησε διχασμός των επαναστατημένων Ελλήνων, (η πανάρχαιη κατάρα της φυλής μας), και ο Μοριάς χωρίστηκε σε δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα. Οι μεν φίλα προσκείμενοι στον Πλαπούτα στου Σέρβου, οι δε στον Δεληγιάννη στα Λαγκάδια και «Πέρα Μεριά».Στην περιοχή έσπευσε η Κυβέρνηση και ο Κολοκοτρώνης να τους συμβιβάσουν.
Στην υπόθεση ενεπλάκει, όπως ήταν φυσικό, καθότι συγγενής των Πλαπουταίων, και ο Φώτης Ντάρας. Μία αναφορά που την υπογράφουν κάτοικοι πολλών χωριών της Γορτυνίας είναι ενδεικτική της ισχύος του Φώτη Ντάρα στην περιοχή.
«Αναφορά κατοίκων επαρχίας Καρυταίνης προς έπαρχον τους για τους ενόχους συνωμότας αυτής της χθεσινής (15/6/1 822) εν Δημητσάνη τραγικής περιστάσεως (αποπείρας δολοφονίας Ανάστου Δεληγιάννη). «Επειδή οι πληρεξούσιοι της Λειοεώρας (Λιοδώρας) Φώτης Νταρόπουλος, Γ. Γιοτόπουλος, Παπα Αθανάσιος Ραφτιώτης και οι Παλουμπαίσι μαστρο Γεώργης Πανουσάκης, γαμπρός του Παρασκευά Κολίοπουλου, ο Κωσταντής Τζιραλής, και οι υπάλληλοί των Σερβαίοι και Λοιοδωρίσιοι. »29 Υπογράφουν κάτοικοι πλείστων χωριών.

Νταραίοι και Κολοκοτρώνης

Είναι γνωστές οι περιοχές, η Μάνη, η Στεμνίτσα, του Παλούμπα που ο Κολοκοτρώνης τόσο κατά την Κλέφτικη ζωή του, όσο και κατά την Επανάσταση, έβρισκε «αποκούμπι». Σ’ αυτές Θα πρέπει να προσθέσουμε και του Σέρβου. Σε μία πολύ δύσκολη για την αγωνιζόμενη Πατρίδα στιγμή, τότε που οι Έλληνες ηττήθησαν (Ιούνιος 1825) στα Τρίκορφα από τον Ιμπραήμ, στου Σέρβου και στους Νταραίους είχε την οικογένειά του προς ασφάλεια. Μάλιστα την ημέρα της καταστροφής στου Σέρβου έστειλε τον βαφτιστικό του Θ. Ρηγόπουλο, ο οποίος είχε και στο «δισάκι» του αλόγου του είκοσι οκάδες γρόσια, του Κολοκοτρώνη προς φύλαξη.30

Συμμετοχή στην αψιμαχία στης «Γριάς το Διάσελο».

Μετά την 11η Μαίου 1826 στις «Γριάς το Διάσελο», στις υπώρειες του βουνού «Αρτοζήνος» όπου και ο Σωρός - Ανάθεμα από πέτρες, έγινε μία αψιμαχία. Εκεί οι Δ. Πλαπούτας και Φ. Ντάρας πολέμησαν και νίκησαν τις ορδές του Ιμπραήμ και «έσωσαν πάντα τα αγόμενα».31
Στο ίδιο σημείο μεταφέρθηκαν πέτρες και σχηματίστηκε εκ νέου ο «Σωρός της Γριάς», τον οποίο οι μπουλντόζες της Νομαρχίας σκόρπισαν το 1950, όταν διάνοιγαν τον αμαξιτό δρόμο. Προς τούτο στήθηκε αναμνηστική πλάκα που αναφέρεται στο ιστορικό γεγονός, έγινε επίσημη τελετή στις 13/8/2000, κατά την οποία ο υπογράφων ήταν και ο ομιλητής. Έκτοτε κυματίζει η γαλανόλευκος.32

Μετεπαναστατική προσφορά

Κατά τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα οι συμμορίες των ληστών (με επιείκεια θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε ως αποτελούμενες από άεργους αγωνιστές), λυμαίνονταν την ύπαιθρο. Όσο ζούσε ο Καποδίστριας επικρατούσε απόλυτη τάξη και είναι χαρακτηριστικό αυτό που έλεγαν ότι απλοϊκοί χωρικοί της υπαίθρου:
Η προβατίνα μου έχει στην ουρά της τον Μπάρμπα Γιάννη (Καποδίστρια).
Ο Φώτης Ντάρας συνέβαλε το 1838 33 εις το να εξοντωθεί η ληστρική συμμορία Κατσιαβού-Μπουζιώτη στου «Τσαλτή τον έλατο», που είχε αρπάξει και τις εισπράξεις του Δήμου Ηραίας.34 Για την Προσφορά του αυτή διορίστηκε «Ταγματάρχης της Φάλαγγος» με το δικαίωμα της προικοδοτήσεως Νο 2/13 Ιανουαρίου 1838, και Β. Διάταγμα της 20ης Μαίου / Ιουνίου 1838. Επίσης από την επιτροπή εκδουλεύσεων κατετάγη στην 4η τάξη των αξιωματικών.

Κτίζει ανάλογο σπίτι

Στην πώληση (εκμίσθωση) γαιών της 5/9/1822 Ο Φώτης Ντάρας μαζί με τον πατέρα του Παπά Γιώργη αγόρασαν εκτός από του Σέρβου και τις προσόδους των χωριών Παπαδά, Ντελαλή, Τσιάρεση, Μερκίνιζα. (35) Η αναφορά είναι ενδεικτική διότι αγόρασε τις προσόδους και άλλων χωριών.
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε πως εκτός από τους προεστούς (Κοτσαμπάσηδες) και πολλοί διακριθέντες αγωνιστές, από την αρχή μάλιστα της Επαναστάσεως, αγόραζαν από την Διοίκηση το δικαίωμα να εισπράττουν τα δημόσια έσοδα και στη συνέχεια να τα αποδίδουν. Κατά την είσπραξη μόνο δίκαιη κατανομή δεν γινόταν. Ο Τρύφων Ευαγγελίδης στην «Ιστορία του Καποδίστρια» είναι αποκαλυπτικός. (36) Όλα αυτά σώρευσαν πλούτο με αποτέλεσμα ο Φώτης Ντάρας να θελήσει να χτίσει ανάλογο σπίτι. Ξεκίνησε από του Παλούμπα, την Πρωτεύουσα του Δήμου. Οι Σερβαίοι κτίστες «έβγαλαν» το καμίνι κοντά στο σημερινό εξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα, και οι εργασίες προχωρούσαν. Οι Παλουμπαίοι όμως δεν ήθελαν να εγκατασταθεί μονίμως στο χωριό τους. Προφανώς διότι ήταν πολιτικός αντίπαλος, αν και ήταν συγγενής των Πλαπουταίων και γραμματικός του στρατηγού Πλαπούτα. (37) Γιαυτό μία νύκτα έκοψαν τα αυτιά και τις ουρές των μουλαριών που δούλευαν για το σπίτι. (38) Έμεινε το τοπωνύμιο «στου Ντάρα το Καμίνι».
Κατόπιν αυτού ο Φώτης Ντάρας εγκατέλειψε την προσπάθεια και έκτισε το 1830 στου Σέρβου το σπίτι του, σύγχρονο πραγματικό κόσμημα , όχι τόσο γνωστό στα τοπικά ΜΜΕ που προβάλλουν και ασημαντότητες, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, το οποίο διατηρείται σε άριστη κατάσταση (σημερινής ιδιοκτησίας Θ.Γ.Τρουπή).
Μάλιστα εκτός από το «οικόσημο» στο υπέρθυρο, και το αποτρεπτικό στο αγκωνάρι, το υπέρθυρο της εξόδου προς τον εξώστη του έχει 3+2 = 5 ανακουφιστικά και διακοσμητικά λαξευμένα τόξα.

Δικάζεται από το στρατοδικείο

Μετά τη δίκη και καταδίκη των στρατηγών Θ. Κολοκοτρώνη και Δ. Πλαπούτα (39) τον Μαϊο του 1834, ακολούθησε ως γνωστόν η «Μεσσηνιακή Επανάστασις» ή η «Πελοποννησιακή ανταρσία», με επικεφαλείς τους Γκρίτζαλη Μητροπέτροβα τα «Πλαπουτόπουλα κ.α.(40) Έγινε η δίκη των δικαστών Πολυζωίδη — Τερτσέτη και στη συνέχεια η δίκη των εξεγερθέντων στο στρατοδικείο της Πύλου.41 Εισαγγελέας ο Σκώτος Μάσονας, ο ίδιος που λίγους μήνες νωρίτερα επέμενε τόσο πολύ ώστε να αποκεφαλιστούν οι Κολοκοτρώνης — Πλαπούτας.
Κατηγορούμενοι στην Πύλο αρκετοί Γορτύνιοι, μεταξύ των οποίων και ο Φώτης Ντάρας. Παρά την επιμονή του Μάσονος ο Φ. Ντάρας δεν καταδικάστηκε. Οι Γκρίτζαλης από του Ψάρι, γαμπρός του Μητροπέτροβα, και Τσαμαλής εξετελέσθησαν μέσα σε δύο ώρες. Η «Βασιλική χάρις» δεν τους πρόφθασε.

Πιστωτής του Δημοσίου

Το 1859 «ήγειρεν αγωγήν κατά του Δημοσίου ζητών 4 000 δρχ. τας οποίας του όφειλε το Δημόσιο από ενοικιάσεις προσόδων, (τις οποίες είχε προκαταβάλει στο Δημόσιο). Το 1870 εκδόθηκε η 294 απόφαση του Εφετείου με την οποία δικαιώθηκε».42 Είχε όμως πεθάνει ένα χρόνο νωρίτερα! Οι συμπατριώτες του Σερβαίοι θέλοντας να του αποδώσουν ξεχωριστή τιμή τον έθαψαν στο ανατολικό μέρος της εκκλησίας της Κοιμ. της Θεοτόκου, «στην αχιβάδα».Στο ίδιο σημείο έθαψαν και το άλλο εκλεκτό τέκνο, που τον ξεχωρίζει κι αυτόν ο Φωτάκος, «τον Παπά Σχίζα εκ Σέρβου». Μάλιστα φυλάσσοταν και η επιτύμβια πλάκα η οποία λαξεύτηκε το 1950 ώστε να κατασκευαστεί ο Σταυρός που τοποθετήθηκε στον τρούλο της εκκλησίας που έκτισε ο γιος του Δημ.Φ.Δάρας, της Ζ. Πηγής. Σήμερα φαίνονται επί του Σταυρού τα εναπομείναντα δυσανάγνωστα γράμματα.

Θέσεις-διακρίσεις-προσφορές

Με διάταγμα του 1834 συνεστήθησαν οι Δήμοι ως μονάδες τοπικής αυτοδιοικήσεως. Στη Λιοδώρα έγιναν δύο: Ο της Ηραίας με έδρα τον Αγ. Ιωάννη, και ο της Λυκουρίας με έδρα του Παλούμπα.43 Ο Φώτης Ντάρας είχε εκλεγεί Δήμαρχος Λυκουρίας, έδρα Παλούμπα. Οι τιμητικές διακρίσεις του Φ.Ντάρα είναι ουσιαστικές, γιατί δόθηκαν από το οργανωμένο Ελληνικό Κράτος. Στην αρχή της Επαναστάσεως οι στρατηγοί και χιλίαρχοι ήσαν άφθονοι. Ο Καν. Δεληγιάννης δίδει τον ακριβή ορισμό:
«Εκείνην την εποχήν (Μάρτιος 1822) ονόμαζον όλους αρχηγούς στρατηγούς και αρχιστρατήγους.44 Αλλά και ο Σπ. Τρικούπης επί του ιδίου θέματος γράφει ότι « ο Γιαννάκης Μπουκουβάλας υπογραφόταν ως αρχιστράτηγος έχων υπό τας οδηγίας του ειμή δώδεκα στρατιώτας !» 45
Ο Φώτης Ντάρας υπήρξε γραμματικός του Δ. Πλαπούτα, Χιλίαρχος το 1824, πολέμησε σε πολλές μάχες και τραυματίστηκε, έγινε Δήμαρχος Λυκουρίας (έδρα Παλούμπα), Επαρχιακός Δημογέρων Καρυταίνης, συνέβαλε στην εξόντωση των ληστών Κατσιαβού- Μπουζιώτη, έγινε Ταμίας Γορτυνίας (ΦΕΚ 13/8/1846, κατετάγη στην Δ’ τάξη των αξιωματικών (αριθ. Μητρ.363, έγινε Ταγματάρχης της Φάλαγγος (20/5/1838) και του απενεμήθη ο τίτλος του ιππότου με το δικαίωμα της προικοδοτήσεως. Λίγοι αγωνιστές έλαβαν τόσα σπουδαία αξιώματα.

Σύγχρονη αναγνώριση

Τον Ιούνιο του 1994 ο υπογράφων έστειλε προς τον Δήμαρχο Τριπόλεως μια επιστολή που περιείχε τις εκδουλεύσεις προς την Πατρίδα του Φ.Ντάρα, με την παράκληση να τιμηθεί με μία οδό. Έκτοτε για τον ξεχασμένο Φώτη Ντάρα στη «συνοικία των Φιλικών» ένας δρόμος φέρει το όνομα «οδός ΦΩΤΗ ΔΑΡΑ».Εκκρεμεί από τον Δήμο Τριπόλεως και η οδός «Παπασχίζα».

Αλλά και στο Ίλιον με ενέργειες του Λυκειάρχη και Αντιδημάρχου Ιω. Γκιώνη, ένας δρόμος πήρε το όνομα του Σερβαίου διακριθέντος Αγωνιστή. Παραβρέθηκε ο κ. Γκιώνης στην εκδήλωση στης «Γριάς το Διάσελο» στις 13/8/2000, όπου έγινε επίσημη εκδήλωση, είχε τις γνώσεις και την ευαισθησία και προέβη σε ενέργειες που ευοδώθηκαν.

Οψειλόμενη τιμή - αποκατάσταση ανακριβειών

Με την παρούσα δίδεται ηευκαιρία να αποκατασταθούν και κάποιες σοβαρές ανακρίβειες, οι οποίες δυστυχώς αναπαράγονται. Ξεκίνησαν μερικώς από τον Τάκη Χ. Κανδηλώρο πριν 115 χρόνια και συνεχίστηκαν αφού προσέθεσαν και άλλες τα τελευταία 50 χρόνια, άνθρωποι που δεν δικαιολογούνται να τις αγνοούσαν.
Παραπέμπουν ελαφρά τη καρδία σε έγκριτους — έγκυρους ιστορικούς (Σπ. Μελάς), χωρίς να ερευνούν ποίον εννοεί, βασιζόμενοι απλώς στην συνωνυμία.
Ο Μελάς όταν γράφει για τον «μπουλουκσή» Παπαγιώργη εννοεί τον από το Περιθώρι. Επίσης ο Γιαννάκης Ντάρας δεν είχε συμπέθερο τον Μοραγιάννη, αλλά τον Οικονόμου από του Φίλια, μια δε κόρη του Ελένη είχε νυμφευθεί στου Σέρβου (46) και το όνομα διατηρείται και σήμερα. στα «Νταραίκα».
Του Μοραγιάννη (που τον παρουσιάζουν ως συμπέθερο), οι δύο κόρες είχαν νυμφευθεί, η Θανάσω τον Αθ. Αντωνόπουλο (Δημητσάνα), και η Ελένη τον Ανδρέα Ζαϊμη. (47)
Η παρούσα σύντομη αναφορά ας θεωρηθεί ως ένα ευλαβικό μνημόσυνο στη γενιά που πήρε την απόφαση του θανάτου. Ταυτόχρονα και ένα μικρό ανάχωμα στην ισοπέδωση όλων των ηθικών αξιών που χάνονται στον Καιάδα της παγκοσμιοποιήσεως.

ΝΙΚΟΣ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Πηγή: "ΜΑΡΑΘΑ"  ΕΠΕΤΗΡΙΔΑ  2012 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Ακαδ. Σπύρου Μελά, ο Γέρος του Μοριά, σ. 145.
2. Ακαδ. Διον Α. Κόκκινου, η Ελληνική Επανάστασις τ. 0ς, σ. 301.
3. Νεοτ. Εγγυκλ. Λεξικόν «Ηλίου», τ. Π.σ. 340 και Γρηγοριάδης, σ. 89.
4.. Αγησίλαου Τσέλαλη, «Πλαπούτας», σ. 31.

   5. Αναστ.Τρ.Δάρα, «Αγώνες στο Μωριά, Νταραίοι Κλεφταρχηγοί και Αγωνιστές, σ. 40.
6. ‘Ο.π., σ. 40.
7. Φωτάκου Απομνημονεύματα, σσ. 249 και 269.
8. Αναστ. Τρ. Δάρα, ό.π., σ.51.
9. Αν. Γρηγοριάδη «Ιστορικαί Αλήθειαι», σ. 16
10. Ακαδ. Σπύρου. Μελά ό.π., σσ. 28 και 29.
11. Αναστ. Τρ. Δάρα, ό.π.,σσ. 215 και 216.
12. Ό.π.,σ. 51.
13. Γιάννη Δ.Παπαχρήστου, «Του Παλούμπα και οι Παλουμπαίοι», σσ. 37 και 293.
14. Επετηρίδα «ΜΑΡΑΘΑ» 2007, σσ. 140-155.
15. Εφ. «Ηχώ των Λαγκαδίων», φ. 18-5/10/1960.
16. Εθν. Βιβλιο0ήκη.
17. Φωτάκου Απομνημονεύματα, σ. 181-2.
18. Θεόδωρου Ρηγόπουλου Απομνημονεύματα, σ. 98.
19. Φωτάκου ό.π., σσ. 181-2.
20. ‘Ο.π. , σ. 153.
21. ‘Ο.π., σ. 187-8.
22. Θ. Ρηγόπουλου, ό.π., σ. 77.
23. Ακαδ. Κόκκινου ό.π., τ. 2ος, σ. 197.
24. Αγ. Τσέλαλη, ό.π., σ. 220.
25. Ακαδ. Κόκκινου, τ. 2ος, σ. 203.
26. Αρχ. Ελλ. Παλιγγενεσίας, τ. 2ος, σ. 335.
27. ‘Ο.π., τ. /ος σ. 373.
28. Ο.π.,τ. 17/10, σσ. 51, 52, 53.
29. ‘Ο.π., σ. 52.
30. Θ. Ρηγόπουλου, ό.π.,σ. 65.
31. Μ. Οικονόμου «Απομνημονεύματα Αγωνιστών του 21», σ. 192.
32. Επετηρίδα «ΜΑΡΑΘΑ» 2003, σσ. 197-200.
33. «Ηχώ των Ααγκαδίων», ό.π., φ. 18-5/10/1960.
34. Αρχ. Ελλ. Παλιγγενεσίας, τ. 15/8, σσ. 49,49.
35. ‘Ο.π., σο. 48,49,50,51.
36. Τρύφωνος Ευαγγελίδη «Ιστορία του Καποδίστρια», σ. 162.
37. Γιάννη Δ.Παπαχρήστου, ό.π., σσ. 204-205.
38. ‘Ο.π., σ. 205.
39. Τάκη Χ.Κανδηλώρου, «Η Δίκη του Κολοκοτρώνη», σο. 305 και 308.
40. ‘Ο.π., σ. 338.
41. Φωτιάδη «Η δίκη του Κολοκοτρώνη», σ. 337.
42. Ηχώ των Ααγκαδίων, ό.π.
43. ‘Ο.π.,
44. Κανέλου Δεληγιάννη Απομνημονεύματα τ. σ. 199.
45. Σπυρίδωνος Τρικούπη Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, τ.Α., σ. 137.
46. Θ. Ρηγόπουλου, ό.π., σ. 3.
47. Αρχ. οικογεν. Δεληγιάννη, σσ. 16 και 17, και «ΜΑΡΑΘΑ» 2008, σ. 179.