Θαρρετός.

Όλους μας έχει καταλάβει μια θλίψη σαν να έχουμε διαβάσει αγγελτήριο θανάτου προσφιλούς μας προσώπου. Είμαστε αποσβολωμένοι και μας διακατέχει ανασφάλεια, ακόμη και σε αυτούς που δεν συντρέχει λόγος. Η ελληνική κοινωνία δεν εμπιστεύεται πλέον κανέναν, έχει κλονισθεί η εμπιστοσύνη του απλού πολίτη αφού δεν βλέπει να υπάρχει στιβαρή γραμμή πλεύσης. Δεν βλέπει πειστική εναλλακτική πρόταση για να οδηγηθεί η χώρα σε ήρεμα νερά. Αν υπήρχε κάποιος με ουσιαστική πρόταση ανατάξεως της οικονομίας, ο κόσμος θα έτρεφε μια ελπίδα και θα άλλαζε το κλίμα. Το παράξενο αυτό συναίσθημα της θλίψης πηγάζει από το φόβο για κάτι που θα μας λείψει στο μέλλον, αλλά για μερικούς από κάτι που έχασαν και δεν υπάρχει προοπτική να το ανακτήσουν άμεσα. Αυτή τη στιγμή υπάρχει μια κατάσταση αβεβαιότητας των πάντων. Αβεβαιότητα για τα πρόσωπα αλλά και για τους θεσμούς. Ο δε κίνδυνος εκτροχιασμού της χώρας από την ομαλή τροχιά της και τις απρόβλεπτες συνέπειες δεν έχει κατανοηθεί από την πλειονότητα των πολιτών αλλά ούτε και των υπευθύνων.

Όλοι διερωτώνται πώς φτάσαμε μέσα σε λίγα χρόνια να ανατραπεί το βιοτικό επίπεδο της ζωής μας δραματικά και να δικαιολογείται ο τίτλος του παρόντος κειμένου. Η μετάβαση από την περίοδο της ευωχίας σε μια περίοδο συγκράτησης και περιορισμών αναστατώνει την κοινωνία· μια κοινωνία που είχε ζήσει την ευφορία της περιόδου των ολυμπιακών αγώνων και τις θριαμβολογίες που ακολούθησαν. Τι συνέβη λοιπόν; Ακούμε διάφορες εκδοχές από τις συζητήσεις που γίνονται στην τηλεόραση, αλλά από καμία δεν έγινε αντιληπτό ποια είναι η ουσία του προβλήματος και ποιες είναι οι αιτίες που το δημιούργησαν. Διάβασα στην ιστοσελίδα του Αρτοζήνου το κείμενο του Γιάννη του Βέργου με την επωνυμία «Νοικοκυριό» και το βρήκα περισσότερο κατατοπιστικό από τις περισπούδαστες αναλύσεις για τα αίτια της σημερινής κρίσης.

Για να προσεγγίσει κανείς θεωρητικά το πρόβλημα της Ελληνικής Οικονομίας και του δημοσιονομικού εκτροχιασμού πρέπει να έχει επαρκείς γνώσεις και θα απαιτηθεί να γράψει πολυσέλιδο βιβλίο. Είναι πολύπλοκο το πρόβλημα και δεν απαντάται με λίγες γραμμές. Μια μικρή αναφορά στις τελευταίες δεκαετίες για το πώς εξελίχθηκαν τα δημοσιονομικά της χώρας μας θα βοηθήσει στην κατανόηση του όλου προβλήματος. Καταρχάς οι λέξεις «ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑΣ της χώρας»  διατυπώθηκαν για πρώτη φορά το έτος 1985 από τον τότε διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος αείμνηστο κ. Χαλκιά όταν ενημέρωνε την τότε πολιτική ηγεσία για τα συναλλακτικά αποθέματα της Τράπεζας της Ελλάδος που τότε ήταν μόλις 375.000 δολάρια!

Την ίδια περίοδο περίπου διατυπώθηκε από επίσημα χείλη το περίφημο «ή θα τιθασεύσουμε το χρέος ή το χρέος θα καταπιεί τη χώρα!».Ήταν μια δραματική δήλωση που απηχούσε την πραγματική κατάσταση της οικονομίας αλλά δεν λήφθηκε κανένα ουσιαστικό μέτρο για να διορθωθεί η πορεία επιδείνωσης της σχέσης δημοσίου χρέους προς ακαθάριστο εθνικό προϊόν. Ακολούθησε η δεκαετία του 90 όπου στην αρχή της επισημάνθηκε η έλλειψη ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής Οικονομίας τόσο από τις ετήσιες εκθέσεις όλων των διεθνών οργανισμών όσο και της Τράπεζας της Ελλάδος, πλην όμως κανένα διορθωτικό μέτρο δεν λήφθηκε. Αντίθετα η Ελληνική Πολιτεία κάτω από την πίεση των οργανωμένων κοινωνικών ομάδων, κυρίως των εργαζομένων σε δημόσιες επιχειρήσεις, πανικόβλητη ικανοποιούσε αιτήματα που τελικά εξελίχθηκαν σε προνόμια έναντι των υπολοίπων εργαζομένων, κυρίως του ιδιωτικού τομέα. Το χρηματικό κόστος αυτών των προνομίων αποδείχθηκε δυσβάσταχτο για τις δυνατότητες της οικονομίας.

Δεν εξηγήθηκε επαρκώς στους πολίτες από τις εκάστοτε κυβερνήσεις ότι τα ετήσια έσοδα της χώρας ανέρχονται στα 55 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου και οι συνολικές δαπάνες γύρω από τα 80 δισεκατομμύρια ευρώ! Το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού καλύπτεται με δάνεια κυρίως από το εξωτερικό αλλά και από το εγχώριο τραπεζικό σύστημα και τα ασφαλιστικά ταμεία. Αν στα πιο πάνω προσθέσουμε τη διόγκωση του δημοσίου τομέα και τις στρεβλώσεις του ασφαλιστικού συστήματος διαμορφώνουμε την εικόνα των προβλημάτων που έγιναν βρόγχος ο οποίος απειλεί να πνίξει τη χώρα.

Οι προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν ότι με την ένταξη της χώρας στο ενιαίο νομισματικό σύστημα θα θεραπευτούν μερικές αδυναμίες της Ελληνικής οικονομίας, όπως εκείνη του χρόνιου υψηλού πληθωρισμού, της καλύτερης αξιοποίησης των κοινοτικών κονδυλίων, της προσέλκυσης επενδύσεων κ.ά., δυστυχώς δεν επαληθεύθηκαν. Αντίθετα δεν αποτράπηκε η αύξουσα απόκλιση των πραγματικών ισοτιμιών μεταξύ της Ελλάδος και της Ευρώπης, γι’ αυτό και οξύνθηκε το αντιεπενδυτικό και αντιπαραγωγικό κλίμα στη χώρα μας. Με την απόκλιση των πραγματικών ισοτιμιών η Ελληνική οικονομία απομονώνεται όλο και περισσότερο από την Ευρωπαϊκή οικονομία.

Μα θα ρωτήσει κανείς: τα προηγούμενα χρόνια και κυρίως από το 2000 έως το 2007, η αύξηση του εθνικού εισοδήματος ήταν γύρω στο 4% ετησίως! Τι έγινε αυτός ο πλούτος; Η απάντηση είναι δυστυχώς απογοητευτική γιατί για κάθε χρόνο της εν λόγω περιόδου το πρόσθετο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της χώρας, (δηλαδή εισαγωγές μείον εξαγωγές και άδηλοι πόροι) ήταν 8% του εθνικού προϊόντος με ανάλογη ετήσια προσαύξηση των υποχρεώσεων της οικονομίας στο εξωτερικό. Το θύμα αυτής της εξέλιξης ήταν η χρηματοπιστωτική φερεγγυότητα της χώρας διότι όλο και με βαρύτερους όρους εξασφάλιζε νέες χρηματοδοτήσεις. Όταν οι εισαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών υπερβαίνουν τις εισπράξεις από τις αντίστοιχες εξαγωγές και από άδηλους πόρους, τότε θα πρέπει η διαφορά να χρηματοδοτείται με πρόσθετα εισοδήματα που θα μπουν στη χώρα είτε μέσω των επενδύσεων είτε με δάνεια που συνεπάγονται αύξηση των υποχρεώσεων της χώρας.

Τα αμέσως πιο πάνω που ανέφερα για την έλλειψη ανταγωνιστικότητας της χώρας μαζί με όσα αναπτύχθηκαν εν ολίγης για το δημόσιο τομέα, αποτελούν τις κύριες αιτίες της σημερινής κατάστασης .Το γεγονός ότι η χώρα μας δεν αξιοποιεί τα δάνεια για την αύξηση της παραγωγικής δραστηριότητας αλλά αντίθετα καταδικάζει το παραγωγικό δυναμικό σε υπολειτουργία, επιδεινώνει την έτσι κι αλλιώς φθίνουσα οικονομική κατάσταση με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την απασχόληση, την ανάπτυξη και την ευημερία των πολιτών.

Νομίζω ότι αρκετά κούρασα τον αναγνώστη με θεωρητικές εξηγήσεις για τα αίτια της κρίσης. Από το διαδίκτυο άντλησα μια παραστατική αφήγηση πλασματικής ιστορίας που όμως δεν απέχει από την πραγματικότητα και εξηγεί πολλές από τις αιτίες της κρίσης. Φαντάζομαι πως πολλοί από μας θα διακρίνουν κάποια παρόμοια περίπτωση που γνωρίζουμε να συμβαίνει στο στενό μας φιλικό περιβάλλον. Η ιστορία έχει ως εξής:

Συναντιόνται δύο φίλοι και ακολουθεί ο πιο κάτω διάλογος :

«Παντελή, δεν δουλεύεις σήμερα; (στην ΕΥΔΑΠ)
- Πετάχτηκα δυο λεπτά να πάρω τη γυναίκα μου- κουρεύει μια πελάτισσά της εδώ δίπλα.
- Δουλεύει σε σπίτια; Και αποδείξεις πώς κόβει, ρε συ;
- Δεν κόβει! Αυτό έλειπε με 12 ευρώ που χρεώνει το κούρεμα! Ούτε μπλοκ δεν έχει.
- Και από ασφάλιση, για σύνταξη τι κάνει;
- Την παίρνει εικονικά ένας κουμπάρος μας στο ξενοδοχείο του έξι μήνες το χρόνο και τους υπόλοιπους μπαίνει στο ταμείο  ανεργίας. Του δίνουμε μόνο τις εισφορές.
- Ωραία. Είναι ασφαλισμένη, θα έχει σύνταξη και παίρνετε και κάτι.
- Σιγά, ούτε για τη βενζίνη της δεν φτάνουν αυτά που δίνει το Ταμείο.
- Αλλά κι εσείς, τρίτο αυτοκίνητο τι το θέλατε;
- Το πήραμε ως τρίτεκνοι χωρίς εισφορά και πάει η κόρη μας στο σχολείο.
- Μπα; ‘Έχει δίπλωμα;
- ‘Όχι, αλλά εφέτος γίνεται 18 και θα της βγάλω.
- Και με το αγροτικό ποιος κυκλοφορεί;
- Ο μεγάλος γιος μας, αλλά προσέχει.
- Τι πράγμα;
- Δεν έχει πινακίδες, δεν βγάλαμε. Ούτε ασφάλεια, δεν συμφέρει. Εξάλλου μόνο Σαββατοκύριακα το κινεί.
- Για να πάει πού;
- Στον κουμπάρο με το ξενοδοχείο, δουλεύει στην ταβέρνα. Λέω μήπως τον πάρει κι αυτόν σαν τη μάνα του, να έχει ασφάλιση .Πετάγεται και στο χωριό και βοηθάει τον αδελφό μου στα πρόβατα και στις ελιές.
- Έχει καμιά εκατοστή πρόβατα νομίζω.

- Μπα, καμιά 25αριά έμειναν. Αλλά επιδότηση παίρνει για 100.
- Και ο έλεγχος δεν τον πιάνει;
- ‘Όταν έχει μέτρημα του στέλνει ο γείτονας τα δικά του.
- Και με τις ελιές;
- Είχαμε 200 ρίζες, αλλά οι μισές ξεράθηκαν.
- Δεν ξαναφύτεψες;
- Δεν συμφέρει. Με 2-3 ευρώ το κιλό το λάδι, τα μισά τα παίρνουν οι Αλβανοί, άσε... Λιπάσματα, οργώματα.... Μια χαρά είναι με την επιδότηση.
- Και λες ότι σας κοροϊδεύουν οι πολιτικοί, ρε Παντελή; Εσύ τι κάνεις;
- Σιγά τώρα, αυτοί τρώνε με χρυσά κουτάλια.


Σημείωση : Η κόρη θα βγάλει δίπλωμα οδήγησης μόλις γίνει 18 ετών, αλλά χωρίς εξετάσεις. Με μίζα σε έναν μεσάζοντα. Ο μεγάλος γιος, ο οποίος κυκλοφορεί χωρίς πινακίδες, αν τον πιάσει η Τροχαία και του πάρει το δίπλωμα όλο και κάποιον θα έχει στο Τμήμα για να του το επιστρέψει χωρίς πρόστιμο. Και αν δεν είναι αστυνομικός, κάποιος βουλευτής ή ο κομματάρχης του θα απαιτήσει να απαλλαγεί το παιδί. Όσο για τα λειψά πρόβατα που τυχόν θα διαπιστώσει ο ελεγκτής του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, αν δεν προλάβει ο γείτονας να σώσει την κατάσταση, το κρατικό όργανο προθύμως θα παραβλέψει την απάτη αντί εύλογου ποσού. Το ίδιο και στο «λάθος» μέτρημα των ελιών. ‘Ίσως μάλιστα οι επιδοτήσεις να είναι το μόνο εισόδημα που δηλώνεται από τους αγρότες μας και έτσι πληρώνουν και κάποιους φόρους. Μάλλον και αυτά είχε κατά νουν ο κ. Πάγκαλος όταν είπε το ενοχλητικό «όλοι μαζί τα φάγαμε»...

Τέτοιες ιστορίες για τη μη εφαρμογή των νόμων και περιπτώσεις διαφθοράς και φοροδιαφυγής όλοι μας έχουμε συναντήσει και πρέπει να ανατρέψουμε αυτήν τη νοοτροπία η οποία έχει γαλουχήσει την κοινωνία μας για αιώνες. Όλοι μας έχουμε ευθύνη για την ανοχή αυτής της κατάστασης που για να διορθωθεί μην περιμένουμε την απέξω βοήθεια. Μόνοι μας πρέπει να τακτοποιήσουμε τα του οίκου μας. Συνεπώς, η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική, είναι κρίση αξιών, είναι η έλλειψη κανόνων ηθικής και σεβασμού απέναντι στο κοινωνικό σύνολο.

 (XIM)