Ακολουθώ τον Γιάννη Τσιαούση στις ανηφοριές του χωριού. Περνάμε από ιστορικές εκκλησίες, χτισμένες πριν από την απελευθέρωση, οθωμανικές κρήνες, λουλουδιασμένα παράθυρα, παλιά λιθόχτιστα και σύγχρονα διώροφα, όλα με στέγη και πέτρα. Στα Λαγκάδια πρέπει να ξέρεις τα μυστικά περάσματα, το πάνω και το κάτω χωριό, ώστε να συναισθανθείς έστω και λίγο την ιστορία αυτού του πανέμορφου τόπου. Ο Γιάννης Τσιαούσης είναι ιατρός και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, ωστόσο αφιερώνει όσο χρόνο μπορεί στα Λαγκάδια. Καταλαβαίνω την αγωνία του για το προγονικό χωριό. Ο ίδιος έχει αποκαταστήσει το σπίτι του προπάππου του, οίκημα του 19ου αιώνα, και μαζί με φίλους το ίδιο παθιασμένους ίδρυσε το σωματείο «Ανθη της Πέτρας» (Φίλοι Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής Αρκαδίας).

Λιθόκτιστο σπίτι στα Λαγκάδια που θα υποδεχθεί το Κέντρο Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής με πρωτοβουλία του σωματείου «Ανθη της Πέτρας».

Είμαστε στην καρδιά τής άλλοτε ακμάζουσας ορεινής Αρκαδίας. Το χωριό μοιάζει ζωντανό, αλλά οι «παλιοί» μιλούν με αριθμούς. Το χωριό ώς τον Μεσοπόλεμο είχε 7.500 κατοίκους, σήμερα μετά βίας 180. Το σχολείο είχε 350 μαθητές, σήμερα κρατάει μόνο το Δημοτικό. Η ακμή ήταν τα χρόνια 1880-1910, πριν αρχίσει η μετανάστευση στις ΗΠΑ. Βλέπει, όμως, κανείς και μεγάλα αρχοντικά χτισμένα μετά το 1920, ίσως με εμβάσματα. Ωστόσο, η αρχοντιά της πέτρας υποβάλλει και σήμερα. Την επομένη της αναχώρησής μου, θα άρχιζαν τα εργαστήρια με πρακτική άσκηση στη λιθοξοΐα, που φέτος έχουν θέμα την κατασκευή φούρνου και την κατασκευή καλντεριμιού.

Στα Λαγκάδια, εκτυλίσσονται αυτές τις μέρες οι γιορτές που διοργανώνουν τα «Ανθη της Πέτρας» και ώς τον Δεκαπενταύγουστο μπορεί να δει κανείς την έκθεση της Στρατηγούλας Γιαννικοπούλου που δοξάζει τους παλιούς πετράδες του χωριού. Ο βασικός πυρήνας είχε παρουσιαστεί ως προάγγελος στην γκαλερί Genesis, στην Αθήνα, με επιμέλεια του Γιώργου Τζάνερη. Στα Λαγκάδια, όμως, με άμεση συνομιλία με το τοπίο, τα σπίτια και κυρίως τους ανθρώπους, τα έργα της Στρατηγούλας Γιαννικοπούλου, όλα σχέδια με μολύβι, γεννούν κόμπους συγκίνησης. Τα μαυρόασπρα σχέδια εστιάζουν στα εργαλεία των πετράδων, στα ροζιασμένα χέρια τους, φέρνουν μπροστά μορφές που οι παλαιότεροι θυμούνται. «Ηταν ο αδελφός μου. Εφυγε 46 ετών, πάνε 30 χρόνια τώρα...», ακούω σιωπηλός. Το χωριό, όπως και όλη η ορεινή Αρκαδία, ζούσε επί αιώνες από την τέχνη της πέτρας. Εφευγαν (σαν ναυτικοί του βουνού) οι πετράδες και τα μαστορόπουλα από τον Μάρτιο ώς τον Νοέμβριο και έχτιζαν όλη την Πελοπόννησο και ακόμη πιο πέρα. Το χωριό το κρατούσαν οι γυναίκες.

Η ζωγράφος Στρατηγούλα Γιαννικοπούλου που εκθέτει έργα από την παράδοση του χωριού.

Αυτά τα πατρογονικά βιώματα τα έχει μεταβολίσει η Στρατηγούλα Γιαννικοπούλου σε έργα λεπτής ενσυναίσθησης και υπέρτατης κομψότητας. Μιλάει για την παράδοση, αλλά τα «εργαλεία» της είναι έργα ενός αφυπνιστικού μινιμαλισμού. Παρατηρούσα το πλήθος των Λαγκαδινών στα εγκαίνια. Υπήρχε αίσθημα περηφάνιας και ευλάβειας. Εφερα στον νου την ξενάγηση στο χωριό, τις εκκλησιές με τα ιταλίζοντα «καμπανίλε», το ζωντανό κέντρο του χωριού με τα ξενοδοχεία και τα καταστήματα, τα λίγα τουρκόσπιτα ψηλά, τα πολλά ερείπια χαμηλά... κάποια σπίτια έχουν πλέον χαθεί, έχουν μείνει πέτρες και θυρώματα, εκεί κοντά στην παλιά αγορά που η Nelly’s είχε φωτογραφήσει στον Μεσοπόλεμο. Τα «Ανθη της Πέτρας» ευελπιστούν να εμφυσήσουν νέο ενδιαφέρον.

Η αναστήλωση ενός θαυμάσιου οικήματος και η μετατροπή του σε Κέντρο Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής είναι κάτι εφικτό (στην ομάδα μελέτης μετέχει ο αρχιτέκτων Βασίλης Γκανιάτσας) και δεν είναι τυχαίο που μόλις προχθές παρουσιάστηκε το βιβλίο «Ροοκρήνες της Αρκαδίας» του καθηγητή ΑΠΘ Αργύρη Πετρονώτη, που τίμησε τα Λαγκάδια με την παρουσία του. Το βιβλίο, σε επιμέλεια Ζιζής Σαλίμπα, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θίνες. Σημειώστε πως την Κυριακή 28 Ιουλίου υπάρχει ημερίδα αφιερωμένη στη μνήμη του Αγγελου Δεληβορριά. Το όνομα κρατάει από το ένδοξο χωριό.