Δημήτριος Ν. Σχίζας, Ο Δάσκαλος.

Ένας από τους Σερβαίους της παλιάς εποχής του οποίου η μνήμη παραμένει ακόμη ζωντανή στους παλιότερους ήταν ο Δημήτριος Ν. Σχίζας, ο δάσκαλος.

Ήταν ο πρωτότοκος γιός του Νικόλα Σχίζα, του πρώτου Σερβαίου δασκάλου του χωριού και της Γιαννούλας Παπαθεοδώρου από την Αετοράχη. Γεννήθηκε το 1900 και έφυγε από τη ζωή το 1988.

Πρωτοδιορίσθηκε το 1917 στις Ράχες και το 1918 μετατέθηκε στο χωριό σε ηλικία 18 χρονών και αντικατέστησε τον δάσκαλο πατέρα του που πέθανε (το 1918) από την Ισπανική γρίπη (ένα θανατικό που στοίχησε τη ζωή σε δεκάδες Σερβαίους), ως δάσκαλος και προστάτης της οικογενείας του. Υπηρέτησε το σχολείο του χωριού, και τα περισσότερα χρόνια ως διευθυντής, μέχρι το 1947.

Πολέμησε στη Μικρασιατική εκστρατεία όπου τραυματίστηκε βαριά στο Οδεμίσιο (στο Νότιο τομέα του μετώπου) από Τσέτες κατά τη δραματική υποχώρηση στις 18 Αυγούστου του 1922 και γλίτωσε τη ζωή του ως εκ θαύματος χάρη στη συγκινητική βοήθεια των συμπολεμιστών του μεταξύ των οποίων του συγχωριανού του Αθανασίου Χ. Παναγόπουλου.

Παντρεύτηκε το 1928 τη Γιαννούλα Ρηγοπούλου από τα Λαγκάδια και ευτύχησε να αποκτήσει μαζί της 5 παιδιά.

Ο Δημήτριος Σχίζας ήταν ο κλασσικός εκπρόσωπος του δασκάλου της παλιάς εποχής ενός θεσμού θα λέγαμε που έχει εκλείψει από μακρού.

Δεν ήταν αφοσιωμένος μόνο στην παιδεία των μαθητών του, αλλά και στην υπηρεσία, με όλη τη σημασία της λέξης, των συμπατριωτών του. Οι κοινωνίες τότε των χωριών, κυρίως λόγω έλλειψης «γραμματισμένων» ανθρώπων είχαν την ανάγκη της συμπαράστασης του δασκάλου και του παπά, Ο Δημήτριος Σχίζας ήταν ο κλασσικός δάσκαλος για τη συμπαράσταση αυτή την οποία παρείχε με προθυμία και ανιδιοτέλεια. Ο Πάνος Κουτσανδριάς λέει ότι ο δάσκαλος Μήτσος Σχίζας ήταν ο υπηρέτης του χωριού..!, και πράγματι οι υπηρεσίες του ήσαν ανεκτίμητες. Βοηθούσε τους Σερβαίους με συμβουλές για τα προβλήματά τους, με τη σύνταξη μιας απλής αιτήσεως προς κάποια υπηρεσία του Δημοσίου μέχρι και την μετάβασή του στα Λαγκάδια η Δημητσάνα για τη διεκπεραίωση σοβαρών υποθέσεών των, γιατί το κύρος του ήταν γνωστό στη Γορτυνία. Το μικρό φιλόξενο σπίτι του ήταν το ξενοδοχείο του χωριού για κάθε επισκέπτη, δημόσιο λειτουργό που ερχόταν στο χωριό για υπηρεσιακούς λόγους.

Ο αείμνηστος Αγγελής Πέτρου Σχίζας είχε διηγηθεί ένα γεγονός χαρακτηριστικό των αισθημάτων του δάσκαλου για τους Σερβαίους. Ήταν το 1932 και μια ημέρα την ώρα του διαλλείματος

1940: Συσίτιο μαθητών. Στη μέση ο δάσκαλος Δημ. Ν. Σχίζας με τις δύο δασκάλες δεξιά και αριστερά. Με την κουτάλα η Αικατερίνη Θ. Τρουπή. (Παπίτσαινα).

του σχολείου οι μαθητές είδαν μια Σερβαία από την κάτω γειτονιά να μεταφέρει κλαίουσα το λεβέτι της συνοδευόμενη από δύο άνδρες- φοροεισπράκτορες. Το λεβέτι είχε κατασχεθεί για οφειλές φόρων. Οι μαθητές έμειναν κατάπληκτοι όταν άκουσαν το δάσκαλο να ρωτάει τους εφοριακούς πόσο ήταν το χρέος της, και να το πληρώνει ο ίδιος αμέσως με λεφτά από το πορτοφόλι του.

Άνθρωπος χαμηλών τόνων, συμβιβαστικός, δίκαιος, νουνεχής, ήταν ένας από τους ανθρώπους που κράτησαν σε ικανοποιητικό επίπεδο την ομαλότητα και ομόνοια στο χωριό τα δύσκολα χρόνια της κατοχής και στην ανώμαλη περίοδο αμέσως μετά την απελευθέρωση.

Σε συνεργασία με τους μυαλομένους, όπως τους λέγανε τότε, ανθρώπους του χωριού που ήσαν σύμφωνα με τη μαρτυρία της μάνας μου οι Βασίλης Πετρόπουλος (Σχίζας), ο Τασιούλης Αναστασόπουλος και γερο-Φώτης Σχίζας, φρόντιζε για την ειρηνική επίλυση των διαφορών των συγχωριανών μας. Άριστη ήταν η συνεργασία του με τους άξιους προέδρους της κοινότητας όπως ο Νικήτας Σχίζας και Αναστάσης Παπαθωμόπουλος (Παυσανίας -Τασιός) κατά την κατοχή, και τον Ιωάννη Ρουσιά (Ρουσόγιαννη) μετά την απελευθέρωση, όπως και με τον για πολλά χρόνια πρόεδρο του Συλλόγου «το γιατρό»Ιωάννη Δημόπουλο για την επίλυση προβλημάτων του χωριού.

Ρώτησα το γιό του, το γιατρό Νίκο Σχίζα, να μου ειπεί τι θυμάται από τις προσπάθειες του δάσκαλου για τη διάσωση των απαχθέντων από την ΕΛΑΣ του Άρη Βελουχιώτη Σερβαίους το καλοκαίρι του 1944. Θυμάται μου είπε τον πατέρα του ένα μεσημέρι που πήγε στο σπίτι τους νωρίς και ήταν πολύ ανήσυχος. Και συνεχίζει ο Νίκος «Μας είπε ότι υπήρχαν πληροφορίες ότι είχε αποφασισθεί η εκτέλεσή τους. Γιαννούλα, είπε στη μητέρα μου, θα πάω στα Λαγκάδια να μιλήσω με το Σωκράτη. Ο Σωκράτης Τσέκας ήταν υψηλόβαθμος πολιτικός καθοδηγητής του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, δάσκαλος στο επάγγελμα και πολύ γνωστός, φίλος θα έλεγα, του πατέρα μου. Θα πάω να τον παρακαλέσω να μεσολαβήσει να μην εκτελεσθούν, συμπλήρωσε». Το απόγευμα γύρισε κατάκοπος και περίλυπος. « Φοβάμαι μας είπε ότι η τους έχουν ήδη εκτελέσει, η θα τους εκτελέσουν, και έκλαιγε. Πρώτη φορά είδα τον πατέρα μου τόσο λυπημένο.», και συνέχισε «Πήγα στο σπίτι του Σωκράτη και δεν μου είπε ούτε να περάσω μέσα, ούτε να μου προσφέρει ένα ποτήρι νερό. Σαν να φοβόταν να μην τον ιδούν να μιλάει μαζί μου, η σαν να μην είχε τι να μου ειπεί. Όταν ξεκίνησα να φύγω μου είπε : Μήτσο θα κάνω ότι μπορώ αλλά δεν σου υπόσχομαι τίποτα! Φοβάμαι Γιαννούλα , είπε στη μάνα μου, ότι γνώριζε ότι τους είχαν εκτελέσει η έχει ληφθεί απόφαση εκτέλεσης και δεν ήθελε να μου το ειπεί».

Ευτυχώς οι συμπατριώτες μας με τη βοήθεια και άλλων πατριωτών δεν εκτελέσθηκαν. Αυτό ήταν μεγάλη επιτυχία του χωριού μας.

Η αγάπη όμως του δάσκαλου για τους συμπατριώτες του ήταν αμφίδρομη. Όταν το 1945 το παλιό τραύμα του από τον πόλεμο (του είχε αφήσει μέσα του ένα βλήμα) μολύνθηκε, έπρεπε να πάει στην Αθήνα για να χειρουργηθεί. Δρόμος αμαξιτός δεν υπήρχε, αλλά 6-8 παλικάρια από το χωριό τον μετέφεραν με πρόχειρο φορείο που έφτιαξαν μέχρι τη Δημητσάνα για να πάρει το λεωφορείο για την Αθήνα !. Ήταν μια συγκινητική εκδήλωση αγάπης για το δάσκαλο, αλλά και ένδειξη αλληλεγγύης που διακρίνει του Σερβαίους. Μετά την μετάθεσή του στην Αθήνα το 1947, ο δάσκαλος εξακολουθούσε να φροντίζει τους συμπατριώτες μας κυρίως μεταφέροντας τις παρακλήσεις τους στον αδελφό του τον Θεόδωρο Σχίζα, μεγάλο ευεργέτη του χωριού.

Από το αρχείο των πρακτικών των Συνεδριάσεων του ΔΣ του Συλλόγου μας προκύπτει η πασιφανής και τεκμηριωμένη, από την αλληλογραφία (13.6.1936 και 4.8.36) του πρώην και για πολλά χρόνια προέδρου του Συλλόγου γιατρού Ιωάννη Δημόπουλου με το Δημήτριο Σχίζα, προσφορά του δάσκαλου στην όλη προσπάθεια για την απόκτηση του οικοπέδου από τους κληρονόμους Κανελή, και την προκήρυξη ανεγέρσεως επ΄αυτού του κάτω σχολείου . Το σχολείο βεβαίως τελείωσε μετά τον πόλεμο το 1952.

Στις 9 Μαϊου 1936 ο γιατρός έστειλε επιστολή στο δάσκαλο που προφανώς στην ουσία εκτελούσε και χρέη γραμματέα της Κοινότητας, για το συντονισμό των ενεργειών ύδρευσης του χωριού, έργο που έγινε μετά τον πόλεμο και συγκεκριμένα το 1959 από την Κοκκινόβρυση.

Ξαναλέγω ότι στις μικρές κοινωνίες ο ρόλος του Προέδρου ,του παπά και του δάσκαλου εκείνα τα χρόνια ήταν καθοριστικός. Έτσι ο δάσκαλος με υποδείξεις του προέδρου του Συλλόγου Ιωάννη Δημόπουλου φρόντιζε και την υγεία των πάμφτωχων συγχωριανών μας όταν διαβάζουμε «"...Μήτσο θα κάνεις μια αίτηση (Εφορία) προς τον Επιθεωρητή Σχολίατρο Τρίπολης και να ζητήσεις κινίνη για 120 ελονοσούντες μαθητές».

Ήταν ενεργό μέλος του Συλλόγου Σερβαίων και διετέλεσε πρόεδρος του ΔΣ από το 1964 μέχρι το 1970, και επί της προεδρίας του έγιναν τα εγκαίνια της αποπερατωθείσης τότε κάτω εκκλησίας «Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ»

Αποκριάτικος χορός Σερβαίων. Ο Πρόεδρος του Συλλόγου Δημήτριος Ν. Σχίζας, ο στρατηγός Θύμιος Δημητρόπουλος, και δεξιά ο Δημήτριος Δάρας.

Στο τεύχος του περιοδικού «ΜΟΡΙΑΣ –Χειμώνας 1988» ο συγχωριανός μας λογοτέχνης Θοδωρής Κ.Τρουπής στη μνήμη του δάσκαλου αφιέρωσε το πιο κάτω ποίημα :

Στο Σεβαστό μου Δάσκαλο και θείο,

ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΝΙΚ. ΣΧΙΖΑ

(Μπουγιάτι Ηραίας 24/3/1900 – Αθήνα 21/3/1988)

Η ανθρωπιά, η αρχοντιά και η καλωσύνη σου,

Θ ε ί ε,

από τα χθές θρηνούν στην άδεια κλίνη σου.

Κι όπως τις εδασκάλεψες – το ξέρει η αφεντιά σου –

όμοια τις περετεύουν, σαν και σένα, τα παιδιά σου.

Κι έφυγες ! Και σε καρτερούν, κει που σε πάει ο χάρος:

Η Γκόλφω, ο Χρήστος, η μάνα σου κι ο Νίκος Πατελάρος.

Θα λείπει ο γερο-δάσκαλος για πέρδικες κι ορτύκια,

για να τοιμάσει η Χάραινα χαράς μουσαφιρλίκια!