Θέλοντας να εμπλουτίσω το άρθρο του γιατρού Χρήστου Ι. Μαραγκού (αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα την 11/11/2022, με τίτλο "Εκατό χρόνια Σύνδεσμος Σερβαίων, έργα υποδομής στο χωριό μας"), ως προς το περιεχόμενο της επικεφαλίδας, με όσα θυμάμαι ή σε όσα έλαβα ενεργό μέρος (ως χρηματίσας γραμματέας, των τότε ΔΣ, δύο περιόδων, διαφορετικών μελών), για την ιστορική καταγραφή των έργων,αλλά και για την ανάδειξη της προσφοράς κάποιων πατριωτών (επωνύμως), στην διαμόρφωση, επί τα βελτίω, των υποδομών του χωριού, αναφέρω τα ακόλουθα:
.
1) Δημοτικό Σχολείο.
Με την ηθική και οικονομική υποστήριξη του Συλλόγου, αλλά και την προσωπική συμβολή των μελών του, το Δημοτικό Σχολείο λειτούργησε ως εκπαιδευτήριο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, το Σχολικό έτος 1952-1953. Ως κτίριο, δεν είχε διαμορφωθεί πλήρως, στην μορφή που είχε το 1962 και μετέπειτα, δεδομένου ότι το προαύλιο (προαύλειος χώρος και υπόστεγο), διαμορφώθηκε στην πάροδο των ετών 1953-1962. Μάλιστα, για την κατασκευή του υπόστεγου, η τότε Διεύθυνση του Σχολείου (κατά παράβασιν κάθε έννοιας δεοντολογίας και παιδαγωγικής), χρησιμοποίησε τους πλέον εύσωμους μαθητές της ΣΤ΄ τάξης (θυμάμαι π.χ. τον Ηλία Γ. Τερζή, τον Δημήτριο Αν. Στρίκο, τον Βασίλη Ηλ. Λιατσοπουλο, τον Θανάση Στ. Βέργο και τον Χρήστο Ν. Δάρα), να μεταφέρουν μπετόν ή τούβλα με το καρότσι ή τον τενεκέ, για το στηθαίο, επί του οποίου στηρίχθηκε η αψιδωτή επιγραφή:
«4ΘΕΣΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΕΡΒΟΥ».
Στους μαθητές αυτούς, ετεροχρονισμένα, πρέπει να απονείμουμε έπαινο, για την συμβολή τους αυτή.
Ο Σχολικός Κήπος, στο παρακείμενο του σχολικού προαυλίου οικόπεδο, με καθοδήγηση του αειμνήστου Δασκάλου Λεωνίδα Γ. Παπαθωμόπουλου φυτεύτηκαν φυτά, με την συμμετοχή των μαθητών και μαθητριών, που προμήθευσε ο Σύλλογος, μη φυόμενα στην περιοχή μας. Έτσι, για μας τα παιδιά, ήταν αισθητικά ο πρώτος κήπος που είδαμε, με σχεδιασμένους διαδρόμους και αυλάκια ποτίσματος, σε παράλληλη και κάθετη διάταξη ευθειών.
Επίσης, μεταξύ των ετών 1960-1965 (δεν θυμάμαι ακριβώς), με δαπάνη του αειμνήστου και μεγάλου ευεργέτου του χωριού και ειδικότερα του Σχολείου, Παναγιώτη Ανδρέα Τσαντίλη, ηλεκτροδοτήθηκε το Σχολείο (αίθουσες και διάδρομος) με γεννήτρια. Ήταν η πρώτη φορά που είδαμε ‘’ηλεκτρικό φώς’’ στο χωριό και μάλιστα στις αίθουσες Γ, Δ΄, Ε, και ΣΤ΄, που επικοινωνούσαν με αρθρωτό (διπλούμενο) χώρισμα. Με χρήση του ρεύματος, που παρήγαγε η γεννήτρια, είδαμε τις πρώτες ταινίες του βωβού (μη ομιλούντος) κινηματογράφου, αλλά με μουσική επένδυση, εκτός σεναρίου και αργότερα κινηματογραφικές ταινίες της Φίνος Φίλμ.
Εδώ, δράττομαι της ευκαιρίας, να αναφέρω ότι ο αείμνηστος Παν. Τσαντίλης, στα χρόνια που εγώ ήμουν μαθητής Δημοτικού, χρηματοδοτούσε την εκδρομή με πούλμαν, που έκανε το Σχολείο, στο τέλος της χρονιάς για τις τελευταίες τάξεις. Στα Καλάβρυτα (Μέγα Σπήλαιο-Αγία Λαύρα), Μυκήνες-Παλαμήδι, Αρχαία Ολυμπία, δίνοντάς μας την ευκαιρία, να ιδούμε για πρώτη φορά, εκτός των βουνών της Επαρχίας μας, κάμπο και θεριζοαλωνιστικές μηχανές (Ιούνιος γαρ) ή Θάλασσα (Αργολικός κόλπος-Ναύπλιο-Κατάκωλο).
.
2) Δρόμος Σαρά- Σέρβου.
Πέραν της γνωστής σε όλους συμβολής του Συλλόγου και των κατοίκων γενικά του χωριού, στην χάραξη, διάνοιξη και κατασκευή του αμαξιτού δρόμου Σαρά-Σέρβου, αλλά και των μετέπειτα βελτιώσεων που ακολούθησαν, ο Σύλλογος κατάφερε να έρθει και η ΜΟΜΑ (Τεχνική Υπηρεσία Στρατού. Μικτές Ομάδες Μηχανημάτων Ανασυγκροτήσεως) στο χωριό. Εκμεταλλευόμενος ο Σύλλογος την ηγετική θέση στο Στράτευμα του αειμνήστου συζύγου, της προσφάτως αποθανούσης συμπατριώτισσάς μας Σούλας Δημητροπούλου, Στρατηγού Α/ΓΕΕΘΑ και Υφυπουργού Εθνικής Αμύνης Ιωάννη Ντάβου, τον παρακάλεσε να μεριμνήσει, ώστε να αποσταλεί από την Πάτρα κλιμάκιο της ΜΟΜΑ, για την βελτίωση του χωμάτινου οδοστρώματος Σαρα-Σέρβου. Έτσι έγινε διαπλάτυνση, κατασκευή μικρών γεφυρών (το Λεωφορείο και τα Ι.Χ. περνούσαν διασχίζοντας το ρέμα της Μαλάσοβας), τοποθέτηση τσιμεντένιων οχετών, για την απορροή των όμβριων υδάτων, τοίχων αντιστήριξης των αποσαθρούμενων επιφανειών του εδάφους, εκατέρωθεν του αμαξιτού δρόμου.
Στα χρόνια που ακολούθησαν και ιδιαιτέρως μετά το 1990, ολοκληρώθηκε η ασφαλτόστρωση του οδοστρώματος και σήμερα, ο βασικός οδικός άξονας Τρίπολη-Καρκαλού-Σέρβου-Αράπηδες, διανύεται, με άνεση και χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, για τους οδηγούς των αυτοκινήτων.
.
3) Δρόμοι μέσα στο χωριό.
Μοναδική αμαξιτή είσοδος και έξοδος για το χωριό μας μέχρι το 1976 ήταν του κεντρικού δρόμου, από την Ζαχαρού μέχρι το μαγαζί του Νικολάου Θ. Τρουπή (Αλούπη), στην κεντρική πλατεία. Μετά την διάνοιξη του δρόμου Σέρβου –Αράπηδες και ιδιαιτέρως στα επόμενα έτη 1979-1990, άρχισαν οι διακλαδώσεις του βασικού κεντρικού άξονα , προς τις γειτονιές του χωριού, είτε μέσα από τον δομημένο ιστό (πρός Λακαθάνιζα-Νταραίικα-Κάτω χωριό), είτε από περιφερειακές προσβάσεις (Δημοκοίτη-Γκρόπα), για το πάνω χωριό.
Οι δρόμοι στις γειτονιές του χωριού, αρχικά, είχαν την οικονομική υποστήριξη, μόνο των κατοίκων εκάστης γειτονιάς. Η Κοινότητα, ως τοπική αυτοδιοίκηση και μόνη αρμοδία, παρεχώρησε στους Εργολάβους, αλλά και στους κατοίκους, εδάφη κυριότητάς της, για την διάνοιξη δρόμων και την δημιουργία υποτυπωδών πλατειών αναστροφής των αυτοκινήτων, με παράλληλη συνεργασία, επίνευση και υποστήριξη του Συλλόγου, προς αποφυγήν εντάσεων.
Συγκεκριμένα:
α) Για τον δρόμο ΓαΪδαροκυλίστρα-Δημοκοίτη-πάνω χωριό και με πρωτοβουλία του αειμνήστου Ηλία Νικ. Λιατσόπουλου και δική μου ερανική προσπάθεια, συγκεντρώθηκαν περίπου 50 χιλιάδες δραχμές (50.000), που χρησιμοποιήθηκαν για την διάνοιξη του δρόμου και την κατασκευή μονομπλόκ από μπετόν, αντιστήριξης του δρόμου, στο υψος των πρώτων σπιτιών της γειτονιάς. (Εδώ να σημειώσω, ότι, συμμετείχαν στον έρανο, ακόμη και εκείνοι-άπαντες κεκοιμημένοι- που εφοβούντο, απαξίωση της κτηματικής περιουσίας τους, παραχωρήσαντες τμήμα της -λωρίδα γης- για τον δρόμο).
β) Για τον δρόμο Τρανή Βρύση-Γκρόπα-Δεξαμενή-Ζευγολατίτσα, εκτός της οικονομικής συμβολής όλων ημών των πανωμαχαλιτών και ιδιαιτέρως των κατοικούντων στην γειτονιά Παγκραταίϊκα, ο Κωνσταντίνος Αγγ. Παγκράτης κατάφερε να εγκριθεί οικονομική βοήθεια για τον δρόμο, μέσω του αειμνήστου φίλου του και ευεργέτη του χωριού μας, βουλευτή Αρκαδίας, Γεωργίου Δασκαλάκη (από τα Λαγκάδια) ποσού 3.000.000 δραχμών. Το ποσόν αυτό πιστώθηκε στο λογαριασμό της Κοινότητας, στο Δημόσιο Ταμείο Λαγκαδίων και μέρος αυτού, με απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου, χρησιμοποιήθηκε για την διάνοιξη του δρόμου προς το Κάτω χωριό.
Επίσης, σημαντική οικονομική βοήθεια για τους δρόμους μέσα στο χωριό, και όχι περιοριστικά, πέτυχε και ο Γεώργιος Κων. Γεωργακόπουλος, μέσω του βουλευτή Αρκαδίας Κώστα Λαλιώτη. Έτσι εγκρίθηκε και ποσό 2.000.000 δρχ. που πιστώθηκε στο λογαριασμό της Κοινότητας, στο Δημόσιο Ταμείο Λαγκαδίων, όπου επιστώνετο και η κατ έτος επιχορήγηση της τότε Νομαρχίας, από τον Κρατικό προϋπολογισμό.
.
Προσφορά γης για τους δρόμους
Εκτός της οικονομικής συμβολής όλων των συμπατριωτών μας, της Κοινότητας δια των αποφάσεών της, του Συλλόγου δια των στελεχών του, που παραστάθηκαν σε Νομαρχία και Υπουργεία για τα έργα οδοποιίας του χωριού, οφείλουμε, έστω και ετεροχρονισμένα, να αναδείξουμε και να επαινέσουμε, τους συγχωριανούς μας εκείνους (κεκοιμημένοι πλέον οι πλείστοι), στα πρόσωπα των σημερινών κληρονόμων τους, οι οποίοι προσέφεραν σημαντική Κτηματική περιουσία, για την επίτευξη ολοκλήρωσης των δρόμων του χωριού, αφιλοκερδώς και σε κάποιες περιπτώσεις παρά τα υπεσχημένα από τον συνδρομητικό φορέα -Σύλλογος Σερβαίων – αποκατάστασης ζημιών.
Αναφέρομαι σε περιπτώσεις που εγώ γνωρίζω και στους σημερινούς κληρονόμους (σίγουρα υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις, που αυτοί που γνωρίζουν οφείλουν να τις αναδείξουν, όπως π.χ. προσφορά γης για την διαμόρφωση των 2 μεγάλων πλατειών του χωριού).
*Παπανικολάου Νικολάου, για την τοποθεσία «ΦΑΚΉ»,
*Αθανασίου Ηλ. Σχίζα, για την τοποθεσία «Τρανή Βρύση»,
*Ευθυμίου Ηλ. Δημητρόπουλου, για τις τοποθεσίες «Τρανή Βρύση» και «Ράχη» στο χωριό.
*Δημητρίου Νικ. Μπόρα και Νικολάου Θ. Λιατσόπουλου, για την τοποθεσία «Γκρόπα»
*Ηλία Βασ. Λιατσόπουλου (Πιλιντζή), για την δημιουργία Πλατείας στον ακάλυπτο χώρο του σπιτιού του,
*Ηλία και Ιωάννη Κλεισούρα, στον μαντρότοιχο του σπιτιού τους, στο Κάτω χωριό, καθώς και του
*Θεοδώρου Παπαγεωργίου, για τον κατολισθήσαντα μανδρότοιχο του κήπου του σπιτιού του, την αποκατάσταση του οποίου εκτέλεσε, ως εργολάβος, ο Χρήστος Νικ. Βέργος, με τοίχο αντιστήριξης από μπετόν.
Με την παράθεση των παραπάνω «ιστορικών λεπτομερειών», ελπίζω κάποιος φιλότιμος μελετητής της διαχρονικής πορείας και δράσης των Σερβαίων, σε συνοπτική ή αναλυτική θεματική καταγραφή, να συμπεριλάβει και αυτές.
.
Γενικότερη θεώρηση κάποιων θεμάτων του χωριού.
Με την ευκαιρία αναφοράς μου σε έργα υποδομής στο χωριό, θεώρησα σκόπιμο να κάνω και μία σύντομη αναφορά σε γενικότερα κάπως θέματα του χωριού, για τους νεότερους πατριώτες και για την ιστορία του Τόπου μας.
Ως γνωστόν, μέχρι το έτος 1998, τα χωριάτης Ελλάδος με τους συνοικισμούς τους (όσα είχαν), διοικητικά αποτελούσαν Κοινότητες, με αιρετά Κοινοτικά Συμβούλια. Αυτά διεχειρίζοντο τα προβλήματα της τοπικής κοινωνίας, τους κοινοτικούς πόρους, αλλά και την Κρατική επιχορήγηση κάθε οικονομικού έτους, με αξιοκρατική (θεωρητικά) κατανομή των πόρων, για τις ανάγκες της Κοινότητος και την ευημερία των κατοίκων τους.
Τα πολιτικά κίνητρα των υποψηφίων Κοινοτικών Συμβούλων, μετά τον Εμφύλιο (από τη δεκαετία του 1950), ήταν εύλογα (όχι όλων) αλλά συγκεκαλυμμένα και μη εμφανή τοις πάσιν. Τύποις μεν, για την ευημερία των κατοίκων του χωριού, ουσία δε, για την ευόδωση κυρίως προσωπικών επιδιώξεων και δημιουργίας σχέσεων, με αρμούς της Κυβερνητικής εξουσίας.
Έτσι, κάποιες αποφάσεις των Τοπικών Αρχών, δεν ήσαν πάντοτε οι ενδεδειγμένες και κάποιες από αυτές είχαν και πολιτικές προεκτάσεις με προσωπικές σκοπιμότητες.
Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα της περιόδου εκείνης, είναι η λανθασμένη απόφαση (όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια) του τότε Κοινοτικού Συμβουλίου του χωριού, για την αλλαγή κατεύθυνσης του βασικού οδικού δικτύου, από Σαρά-Σέρβου-Αράπηδες-Ολυμπία, σε Σαρά-Σέρβου-Λυκούρεση-Ψάρι και άλλα χωριά, ενάντια προφανώς, στα συμφέροντα του δικού μας χωριού και παρά την αντίθετη άποψη του Συλλόγου, με αποτέλεσμα την επιβράδυνση της αναπτυξιακής, προς τον εκσυγχρονισμό, πορείας του Τόπου.
(Άλλοι, βλέπετε, οι κάτοικοι των χωριών Λυκούρεση, Ψάρι κλπ. και άλλοι οι κάτοικοι των χωριών μετά το συνοικισμό Αράπηδες…).
Έτσι αναδεικνύεται η αναγκαιότητα και ο καθοριστικός ρόλος και λόγος ύπαρξης του Συλλόγου Σερβαίων, για όλα τα θέματα, που ανέκυπταν τότε (και θα ανακύψουν και στο μέλλον), στην μικρή μας κοινωνία. Θέματα που αφορούσαν για παράδειγμα τον δρόμο, που ανέφερα, Σαρά-Σέρβου, την Ύδρευση, το σχολείο, τον νέο Μητροπολιτικό Ναό μας ( Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου), την Υγεία των συγχωριανών μας (Αγροτικό Ιατρείο), την οδική σύνδεση Σέρβου-Αράπηδες, την Πολιτιστική μας δημιουργία και δράση (Πολιτιστικό Κέντρο Σέρβου) κλπ. Ξέχωρα τα θέματα που αφορούσαν τους πατριώτες στα Αστικά Κέντρα διαμονής μας, που ο Σύλλογος έπαιζε καθοριστικό και επιτυχημένο ρόλο.
Όλα αυτά αποτελούν μαθήματα για μελλοντικές ενέργειες, τόσο των Τοπικών Αρχών, όσο και των συλλογικών αποφάσεων. Κυρίως μαθήματα συνεργασίας.
.
Εν Γαλατσίω Αττικής, 9 Δεκεμβρίου 2022
Αθανάσιος Κων. Γκούτης
(XIM)
