"Η Γκούρα": το δικό μας φαράγγι.

Ηλία Χειμώνα

Γκούρα λέγεται ο χείμαρρος που αρχίζει από την δυτική πλευρά του Αρτοζήνου και από της Γριάς το Διάσελο, πορεύεται δυτικά και κατά τόπους βορειοδυτικά, ακολουθώντας ελαφρώς ελικοειδή πορεία μήκους περίπου 13,5 χιλιομέτρων και σε απόσταση περίπου 3 χιλιομέτρων μετά το ύψος της Αετοράχης συμβάλλει με τον Τουθόα (Μπούφη) και σχηματίζει μαζί του το λεγόμενο "Ποταμάκι".

Τμήμα της Γκούρας στο ύψος του συν. Αράπηδες.

Το Ποταμάκι, μετά διαδρομή 4,5 χιλιομέτρων χύνεται στον ποταμό Λάδωνα. Η λεκάνη απορροής της Γκούρας περιλαμβάνει την δυτική πλευρά του Αρτοζήνου, τις νότιες πλαγιές της οροσειράς που σχηματίζουν το Σερβόβουνου, το Παλαιόκαστρο, η Φραζινέτα, το Μαλιαλάζι και η Κοντηλάκα και από την άλλη πλευρά τις βόρειες πλαγιές της οροσειράς που σχηματίζουν το Χαλασμένο βουνό, το Κολύμπα, το Στουρνάρι, ο Προφήτης Ηλίας (το Ψαραίκο βουνό), το Σαρακιναίκο βουνό και ο Σκουλαράς (το βουνό της Λυσσαρέας).

Στη πορεία των αιώνων η Γκούρα έχει δημιουργήσει το ομώνυμο φαράγγι, το οποίο χωρίζει τις παραπάνω οροσειρές. Το υψόμετρο στης Γριάς το Διάσελο που ξεκινάει η Γκούρα είναι 1.150 μέτρα και στο ποταμάκι που εκβάλει 175 μέτρα. Η κοίτη σε ορισμένα σημεία είναι ομαλή και γαλήνια, γεμάτη με ιτιές ή πλατάνια, σε άλλα όμως σημεία το τοπίο αγριεύει με μικρούς καταρράκτες ή βαθουλώματα με νερό (ρογκάλες) που κάνουν τη διάβαση δύσκολη. Το φαράγγι σε ορισμένα σημεία ανοίγεται σε μεγάλο πλάτος και σε άλλα στενεύει πάρα πολύ, ώστε γίνεται σα χαράδρα. Σε ένα σημείο, στο ύψος της Κοκκινοράχης, είναι τόσο στενό που μια πέτρα που έχει γύρει, σχηματίζει ένα φυσικό γεφύρι που ο κόσμος το λέει «το πέτρινο γεφύρι».

Το Χειμώνα και την Άνοιξη κυλάει αρκετό νερό στην κοίτη της, το καλοκαίρι όμως στο περισσότερο μήκος της είναι ξερή. Σε αρκετά σημεία έχει πηγές με γάργαρο και δροσερό νερό, στις οποίες τα παλαιότερα χρόνια ο κόσμος πότιζε τα κοπάδια του και κάποιοι είχαν περιβόλια, όπου το έδαφος προσφερόταν. Μια τέτοια πηγή είναι του Κροϊτήμα (ή Κροϊδήμα) στο ύψος του Αράπηδες. Η λέξη κατά μία άποψη προέρχεται από την Αλβανική λέξη Κρόϊ που σημαίνει πηγή και το όνομα Δήμας, δηλ η πηγή του Δήμα. Εκεί κάτω από ένα μεγάλο βράχο υπάρχουν μεγάλα πλατάνια, στα οποία οι Αραπαίοι «στάλιζαν» τα μεσημέρια του καλοκαιριού τα γιδοπρόβατα τους μετά το πότισμα. Στο βράχο ψηλά υπάρχει μια χαράδρα, το άνοιγμα της οποίας είναι κλεισμένο με λιθοδομή από τα παλιά χρόνια. Ποιος ξέρει ποιός, πότε και γιατί έχτισε αυτή τη σχισμή και τι είναι μέσα. Κανείς από εμάς τους νεότερους δεν την έχει ερευνήσει. Το νερό του Κροϊτήμα είναι εξαιρετικά κρύο, τόσο που παγώνει τα δόντια. Τώρα την πηγή την έχουν κλείσει και το νερό το μεταφέρουν με υδραγωγείο στο χωριό Λυσσαρέα για την ύδρευση του. Στην αριστερή όχθη της Γκούρας υπήρχε υδρόμυλος, στο ύψος της Λυσσαρέας, που λειτουργούσε τους χειμερινούς μήνες και την Άνοιξη, μέχρι τη δεκαετία του 1960, οπότε ο ιδιοκτήτης του αγόρασε πετρελαιοκίνητο αλευρόμυλο και τον εγκατέστησε στη Λυσσαρέα. Ο υδρόμυλος είχε και μια μεγάλη υδατοδεξαμενή για να αποθηκεύει νερό, όταν αυτό λιγόστευε.

Στις όχθες της Γκούρας, σε όλο το μήκος της υπάρχουν πολλές σπηλιές, μερικές από τις οποίες ήταν οχυρωμένες. Στο ύψος του Σέρβου και Λυκούρεση υπάρχουν η Μεγάλη Σπηλιά και πολλές άλλες μικρότερες, για τις οποίες έχουν γράψει οι Θοδωρής Τρουπής και Χρήστος Μαραγκός. Πιο κάτω στην πορεία της Γκούρας, κοντά στους Αράπηδες είναι του Ασίκη οι σπηλιές και ακόμη πιο κάτω, στο ύψος της Αετορράχης είναι του Γιανικούλια η σπηλιά, χτισμένη σε 7 πατώματα. Σε κάποια από αυτές τις σπηλιές κρύφτηκε ο Κολοκοτρώνης τα χρόνια του κατατρεγμού των κλεφτών, προεπαναστατικά.

Το φαράγγι της Γκούρας είναι αρκετά γραφικό και δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από άλλα φαράγγια της Ελλάδας που είναι πιο γνωστά και τουριστικά αξιοποιημένα. Η περιοχή είναι δασωμένη με τεράστια πλατάνια, πουρνάρια, σφενδάμια και άλλη άγρια βλάστηση και σε ορισμένα σημεία, όπου οι όχθες είναι ομαλές, υπάρχουν χωράφια με ελαιόδενδρα.

Γκούρα: Περιοχή Κόϊστη, στο ύψος του συν. Αράπηδες

Η πανίδα επίσης είναι πλούσια σε λαγούς πέρδικες και τα τελευταία χρόνια και σε αγριογούρουνα. Αυτό το γνωρίζουν οι κυνηγοί αγριοχοίρων και κατακλύζουν την περιοχή με τα σκυλιά τους και τα τουφέκια τους. Μερικές φορές είναι επικίνδυνοι για τον ανυποψίαστο κόσμο που τυχόν διαβαίνει στην περιοχή, γι' αυτό ο δήμος Ηραίας με επιστολή του ζήτησε από το δασαρχείο Βυτίνας που υπάγεται η περιοχή να απαγορεύσει το κυνήγι στη Γκούρα, το δασαρχείο όμως δεν αποδέχθηκε την εισήγηση. Δυστυχώς το φαράγγι δεν είναι επί του παρόντος εύκολα προσβάσιμο στους πεζοπόρους γιατί δεν υπάρχουν μονοπάτια προσπέλασης και παρόχθια μονοπάτια. Με αυτοκίνητο μπορεί κανείς να την προσπελάσει σε τρία σημεία. Το πρώτο στης Γριάς το Διάσελο, στην έναρξη της, το δεύτερο στο σημείο που διασταυρώνεται με το δρόμο Σέρβου-Λυκούρεση, και το τρίτο στο σημείο που διασταυρώνεται με το δρόμο Αράπηδες-Λυσσαρέα. Στα δύο τελευταία σημεία υπάρχουν γεφύρια. Η διάσχιση της όμως κατά μήκος θέλει ειδικό εξοπλισμό και δεν μπορεί να γίνει από μη εκπαιδευμένα και εξασκημένα άτομα. Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια από τον δήμο Ηραίας και από τον Φυσιολατρικό Όμιλο «Η Γκούρα» να αναδειχθεί και να αξιοποιηθεί τουριστικά. Χρειάζονται όμως μερικά έργα υποδομής (μονοπάτια, καταφύγιο, αναψυκτήρια, αναστήλωση του υδρόμυλου κλπ).