Χ. Ι. Μαραγκός, διδάκτωρ   παιδιατρικής ΕΚΠΑ

Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που μπορεί κανείς να ακούσει ένα γονιό να κατηγορεί το παιδί του για κάποια συμπεριφορά, που δεν ταιριάζει με την δική του επιθυμία. Και εύλογα τίθεται το ερώτημα. Έχει δίκιο ο γονιός; Φταίει πράγματι το παιδί;

Η γενική εντύπωση είναι πως φταίει (περισσότερο ή λιγότερο), αν λάβει κανείς υπόψη του και το γεγονός πως το παιδί έχει και ...την κοινή γνώμη εναντίον του. Στην πραγματικότητα όμως φαίνεται πως τα πράγματα δεν είναι έτσι και πως η ευθύνη βαραίνει κατά κύριο λόγο τον ίδιο το γονιό.Γι΄αυτό και η Πολιτεία αναγνωρίζει ευθύνη στο γονιό που παραμελεί π.χ το παιδί του, ενώ αντίθετα δεν αναγνωρίζει ευθύνη στο παιδί που ....παραμελεί τους γονείς του.

Η επιστήμη δέχεται σήμερα πως η συμπεριφορά του παιδιού έχει τις ρίζες της κατά κύριο λόγο στην συμπεριφορά και τον χαρακτήρα των ανθρώπων που το μεγάλωσαν. Ουσιαστικά στους γονείς, αφού αυτοί συνήθως ασχολούνται με την ανατροφή του παιδιού, αλλά και σε όποιον άλλον (γιαγιά, παππού, νταντά κλπ.), ασχολήθηκε με το παιδί στη μικρή του ηλικία. Υπολογίζεται πως το 60% του χαρακτήρα του ανθρώπου έχει διαμορφωθεί μέχρι την ηλικία των 6 ετών!! Και όταν λέμε χαρακτήρα εννοούμε σε γενικές γραμμές αυτό που αισθάνεται κανείς μέσα του (τα συναισθήματά του) και λιγότερα την προς τα έξω συμπεριφορά του που μπορεί να επιρρεαστεί και από άλλους παράγοντες όπως οι γνώσεις, οι εμπειρίες της ζωής, οι συγκεκριμένες περιστάσεις και γενικά παράγοντες που ελέγχονται από τη λογική. Αυτό εκ πρώτης όψεως φαίνεται κάπως παράξενο. Όμως δεν είναι. Μετά την ηλικία αυτή ο άνθρωπος διαμορφώνει το υπόλοιπο του χαρακτήρα του μέχρι το τέλος της ζωής του με τις γνώσεις που αποκτάει, τις εμπειρίες της ζωής και γενικά τις κοινωνικές σχέσεις.

Ο λαός έχει εκφράσει αυτή την πραγματικότητα με παροιμίες όπως ΄΄το μήλο κάτω από τη μηλιά θα πέσει΄΄, όπως και η άλλη που λέει πως ΄΄τα γράμματα μπορεί να σε μορφώσουν, χαρακτήρα όμως δεν μπορούν να σου διαμορφώσουν΄΄. Υπάρχει βέβαια και η παροιμία "από αγκάθι βγαίνει ρόδο΄΄, για όσους ...δεν θέλουν να παραδεχθούν τις δικές τους ευθύνες. Αν όμως γίνει "ανάλυση" θα διαπιστωθεί πως το "αγκάθι" εσωτερικά ήταν "ρόδο". ΄

Η κληρονομικότητα, που πολλοί την αναφέρουν σε περιπτώσεις που δεν μπορούν να εξηγήσουν κάποιες συμπεριφορές, φαίνεται πως δεν παίζει ουσιαστικά ρόλο, εκτός από κάποιες εξαιρέσεις. Αυτό έχει αποδειχθεί από τις περιπτώσεις των μονοωικών διδύμων (αυτών δηλαδή που έχουν το ίδιο ακριβώς γενετικό υλικό), που μετά την γέννησή τους μεγάλωσαν σε τελείως διαφορετικό περιβάλλον. Έγιναν διαφορετικοί χαρακτήρες. Και αν δεχθούμε στο κάτω-κάτω πως η κληρονομικότητα παίζει κάποιο ρόλο, υπόθεση της μάνας και του πατέρα δεν είναι πάλι;

Θα μπορούσε κανείς να παρομοιάσει τον εγκέφαλο του παιδιού (όλα στον εγκέφαλο γίνονται), με έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, που τόσο έχει μπεί σήμερα στη ζωή, κυρίως των νέων. Όπως ο υπολογιστής μπορεί να σου εμφανίσει μόνο τα προγράμματα που τον έχεις φορτώσει (τα στοιχεία δηλαδή που του έχεις βάλει στο σκληρό του δίσκο, που είναι ο εγκέφαλός του), το ίδιο συμβαίνει και με τον εγκέφαλο του παιδιού (του ανθρώπου), που εκδηλώνει συμπεριφορά και χαρακτήρα σύμφωνα με τα μηνύματα (οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα), που έχει δεχθεί ιδιαίτερα στη μικρή του ηλικία. Και από ποιους δέχτηκε αυτά τα μηνύματα; Από τους γονείς του και το περιβάλλον γενικά μέσα στο οποίο μεγάλωσε.

Τον ξεχωριστό ρόλο του κάθε γονιού στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του δικού του παιδιού μπορεί κανείς να τον διαπιστώσει σε κλειστές κοινωνίες, όπως για παράδειγμα στο δικό μας χωριό. Τα παιδιά που ενηλικιώθηκαν πριν τη δεκαετία του 1960, ουσιαστικά μεγάλωσαν στο ίδιο περιβάλλον, με τους ίδιους κατοίκους, το ίδιο σχολείο, τους ίδιους δασκάλους, την ίδια εκκλησία, τα ίδια παιχνίδια κλπ. Η μόνη ουσιαστική διαφορά ήταν το διαφορετικό οικογενειακό τους περιβάλλον. Έγιναν όλα τα Σερβιωτόπουλα το ίδιο; Έχουν όλα τον ίδιο χαρακτήρα; Όχι βέβαια. Το καθένα έχει το δικό του χαρακτήρα, που αν τον αναλύσει ένας ειδικός θα. διαπιστώσει πως στην ουσία είναι προέκταση του χαρακτήρα των γονιών του (γιαγιάδων, παππούδων κλπ)

Πρακτικό συμπέρασμα:

Γονείς, παππούδες και γιαγιάδες, μην επιρρίπτεται ευθύνες στα παιδιά και τα εγγόνια σας γι΄αυτό που είναι. Η ευθύνη είναι ουσιαστικά δική σας. Προσέξτε την συμπεριφορά σας στα μικρά παιδιά. Μη νομίζετε πως δεν καταλαβαίνουν επειδή είναι μικρά. Ότι βλέπουν και ακούνε στη μικρή τους ηλικία, από της γεννήσεως, εγγράφονται στον εγκέφαλό τους και διαμορφώνουν το χαρακτήρα τους. Γι΄αυτό πρέπει να αποφεύγετε μπροστά στα μικρά παιδιά να λέτε ή να κάνετε πράγματα, που δεν θα θέλατε να πουν ή να κάνουν τα ίδια. Και κάτι ακόμη. Επειδή σήμερα πολλές νέες μανάδες εργάζονται αναθέτουν την φύλαξη και φροντίδα των μικρών παιδιών σε ξένες γυναίκες. Είναι βέβαιο πως οι γυναίκες αυτές θα μεταδώσουν στο μικρό παιδί στοιχεία του δικού τους χαρακτήρα. Το θέλετε; Αν όχι ο Σταθμός είναι προτιμότερη λύση.