.Γ. Δ. Βέργος, Χ. Ι. Μαραγκός
Ο τόπος που γεννηθήκαμε εμείς οι παλιότεροι Σερβαίοι και κατάγονται τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας, έχει μακρά και ενδιαφέρουσα ιστορία. Σύμφωνα με όσα έχουν δημοσιευθεί στην εφημερίδα και ιστοσελίδα του Συνδέσμου, η ιστορία του Σέρβου φαίνεται πως ξεκινάει, ίσως και πριν το χίλια π.Χ., με το Μυκηναϊκού τύπου κάστρο στην κορυφή του χωριού (ελάχιστα απομεινάρια υπάρχουν πλέον), που έχει υψόμετρο πάνω από 1200 μ.
Άλλωστε, και η ίδια η ονομασία του χωριού έχει πιθανότατα αρχαιοελληνική προέλευση, από το ρήμα ε-ρ-ύ-ω (παρατηρώ, κάστρο) σύμφωνα με όσα τεκμηριωμένα έχει δημοσιεύσει ο πατριώτης υποστράτηγος ε.α. Χ. Αθ. Μαραγκός. Η λέξη αυτή μεταγλωττίστηκε κατά γράμμα στη λατινική στη ρωμαϊκή εποχή και έγινε:
Ε-ρ-ύ-ω = s (δίγαμα)-e-r-v-o και μετά τον εξελληνισμό της λατινικής (περί τον 7ο αιώνα μ.Χ.) έγινε Σέρβο και στην καθομιλουμένη =Σέρβου.
Στο διάβα των πολλών αιώνων, οι Σερβαίοι καλλιέργησαν με ζήλο τη γη για να ζήσουν, αλλά καλλιέργησαν με τον ίδιο ζήλο και το πνεύμα τους. Το καθολικό μοναστήρι στην περιοχή του Αγιαντριά ήταν αναμφίβολα μια πνευματική εστία, όπως ήσαν και οι τόσοι Ναοί που χτίστηκαν από τους πατριώτες, σε διάφορα μέρη εντός του χωριού, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή.
Το υπέροχο κομμάτι ψηφιδωτού (εκτός από τα κιονόκρανα) που βρέθηκε στην περιοχή του Αγιαντριά και σύμφωνα με την αρχαιολογική υπηρεσία της Σπάρτης (όπου φυλάσσεται ) ανάγεται στον 4ο αιώνα μ. Χ., υποδηλώνει πως εκείνη την εποχή πιθανότατα υπήρχε μια ξεχωριστή «πνευματική άνθιση» του Τόπου μας, για τα δεδομένα εκείνης της εποχής. Κρίμα που δεν έχουν γίνει οι κατάλληλες ανασκαφές στην περιοχή εκεί, για να γνωρίζουμε τι κρύβεται στον Αγιαντριά. Πάντως, στο εκκλησάκι το Αγιαντριά υπάρχουν δομικά υλικά που παραπέμπουν περί τον 6ο αιώνα π. Χ. (λεπτομέρειες στα σχετικά άρθρα της ιστοσελίοδας).
Ο μικρός, λοιπόν, αυτός ορεινός και άγονος τόπος έχει να επιδείξει πάμπολλες δημιουργίες και επιτυχίες των πατριωτών, ιδιαίτερα στο χώρο του πνεύματος και της επιστήμης. Αν ψάξει κανείς στην εφημερίδα «Αρτοζήνος» και στην ιστοσελίδα «servou.gr» θα διαπιστώσει πως πάρα πολλοί πατριώτες (πάνω από 120 Σερβαίοι έχουν πάρει πτυχίο Ιατρικής) έχουν σπουδάσει σε όλες σχεδόν τις επιστήμες και πολλοί έχουν διαπρέψει στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Μετά το 1950, που είχε παρέλθει πλέον η φοβερή και τρομερή δεκαετία του 1940 με τον πόλεμο, την κατοχή και τον εμφύλιο, πλείστοι όσοι πατριώτες σπούδασαν σε ανώτερες και ανώτατες σχολές. Αυτοί οι πατριώτες είναι λίγο-πολύ γνωστοί και οι περισσότεροι από αυτούς είναι εν ζωή. Λιγότερο γνωστοί είναι αυτοί που σπούδασαν πριν το 1940, και σε αυτούς σκεφτήκαμε να κάνουμε μια σύντομη ονομαστική αναφορά, ένα είδος «ας πούμε» μνημοσύνου. Σε αυτούς χρωστάμε όλοι πολλά, γιατί αυτοί διαμόρφωσαν το κατάλληλο κλίμα στο χωριό, και απετέλεσαν καλό παράδειγμα προς μίμηση από τους νεότερους. Αυτοί έσπειραν το σπόρο της αξίας των γραμμάτων και της πνευματικής καλλιέργειας στους πατριώτες. Ο σπόρος κάρπισε και τις επόμενες δεκαετίες έδωσε καρπούς με πληθώρα επιστημόνων σε όλους τους επιστημονικούς κλάδους. Και σήμερα ακόμη ο σπόρος εκείνος παίζει το ρόλο του.
Βέβαια, πνευματική καλλιέργεια δεν σημαίνει οπωσδήποτε κάποιο πτυχίο. Πολλοί πατριώτες έχουν αξιόλογη πνευματική καλλιέργεια, χωρίς κανένα πτυχίο. Παράδειγμα η αείμνηστη Μαρία Παναγοπούλου, καταξιωμένη λογοτέχνης, που λόγω της αναπηρίας της δεν μπόρεσε να τελειώσει ούτε το γυμνάσιο!
Οι πρώτοι που θα αναφερθούμε είναι οι δάσκαλοι, που είναι και οι περισσότεροι. Σε επόμενο άρθρο θα αναφερθούμε στους ιερείς και στους άλλους επιστήμονες του χωριού. Ενδεχομένως να υπάρχουν και άλλοι πατριώτες που σπούδασαν σε ανώτερη ή ανώτατη σχολή εκείνη την εποχή, που εμείς δεν το γνωρίζουμε ή δεν βρήκαμε στοιχεία. Θα ήταν ευχής έργο να μας ενημερώσετε να τον συμπεριλάβουμε στον κατάλογο, έτσι για την ιστορία του χωριού μας. Επίσης αν διαπιστώσετε κάποιο λάθος, ευχαρίστως να το διορθώσουμε (σε κάποιους δεν βρήκαμε τη χρονολογία θανάτου).
ΔΑΣΚΑΛΟΙ (με χρονολογική σειρά γέννησης, περίπου…)
1. Νικόλαος Δ. Σχίζας.
Φαίνεται πως ήταν ο πιο παλιός Σερβαίος δάσκαλος.
Γεννήθηκε το 1873 και πέθανε το 1919, από την επιδημία της Ισπανικής γρίπης, η οποία προσέβαλε τότε πολλούς πατριώτες και υπολογίζεται πως πέθαναν περί τα 30 άτομα (υπάρχει στην ιστοσελίδα σχετικό άρθρο, με αφορμή τη τωρινή επιδημία γρίπης, η οποία φαίνεται πως είναι πιο επικίνδυνη και οφείλουμε όλοι να τηρούμε με θρησκευτική ευλάβεια, τα μέτρα προφύλαξης).
Είχε παντρευτεί τη Γιαννούλα Παπαθεοδώρου από την Αετοράχη και είχαν αποχτήσει: τον Μήτσο, τον Θόδωρο, τη Γεωργία και τη Γκόλφω.
Δίδαξε στο χωριό μέχρι το θάνατό του και τον διαδέχτηκε ο γιος του Μήτσιος,
2. Δημήτριος Π. Στρίκος (1884-1968)
Ήταν Παπάς και δάσκαλος. Φοίτησε πρώτα στο μονοετές Υποδιδασκαλείο στα Λαγκάδια, από όπου έβγαιναν οι γραμματοδιδάσκαλοι. Στη συνέχεια πήγε στην Αθήνα όπου συνέχισε τις σπουδές και έγινε δάσκαλος Β τάξεως (γραμματιστής).
Δίδαξε στο χωριό Ράφτη της περιοχής μας
36 ετών πήγε στη Ριζάρειο Σχολή στην Αθήνα, όπου έγινε και παπάς. Ως δάσκαλος και παππάς δίδαξε στο Χαροκοπιό της Μεσσηνίας. Συνέχισε μετεκπαιδευτικές σπουδές στην Τρίπολη και όταν συνταξιοδοτήθηκε από δάσκαλος τοποθετήθηκε ιερέας στον Πειραιά και μετά στη Αθήνα, όπου Ιερουργούσε στον Άγιο Αθανάσιο Κυψέλης.
Η γυναίκα του Ζωίτσα ήταν από του Ράφτη και είχαν αποχτήσει οχτώ παιδιά: . Τη Ντίνα, την Άννα, τον Παρασκευά (1911-1975), τον Ηλία (1918), το Θανάση (πέθανε νέος), τον Πολυχρόνη (1922), το Νίκο (1925) και τη Ρωξάνη.
3. Νικόλαος Ηλ. Δημητρόπουλος (1898-1978).
Ήταν αδερφός του Θύμιου Δημητρόπουλου και δίδαξε στην περιοχή την Μακεδονίας.
Είχε παντρευτεί τη δασκάλα Δήμητρα Παπαδοπούλου και είχαν αποχτήσει δύο παιδιά: Τη Σούλα, σύζυγο του Στρατηγού και Υπουργού Ιωάννη Ντάβου (ταχτικού επισκέπτη του χωριού μας τη δεκαετία 1955- 1965) και τον Ευάγγελο, που πέθανε νέος φοιτητής του Πανεπιστημίου.
4. Χρήστος Ν. Δάρας. (1899-1979).
Γνωστός σε όλους τους μεγαλύτερους πατριώτες, αφού μεγάλο μέρος της ζωής του το πέρασε στο χωριό. Είχε έντονη δραστηριότητα ως δάσκαλος, αλλά εξίσου έντονη δραστηριότητα και ως αγρότης.
Ιδιαίτερα μορφωμένος (με μεταπτυχιακές σπουδές στις αρχές της δεκαετίας του 1930), με κριτική σκέψη και ιδεολογική άποψη.
Δίδαξε για λίγο στο χωριό, την περίοδο της κατοχής και μετά μετατέθηκε στη Μακεδονία (δυσμενής μετάθεση των πολιτικών του φρονημάτων) και στη συνέχεια στην Αθήνα.
Είχε πάρει μέρος στον πόλεμο της Μικράς Ασίας και στην περίοδο της αντίστασης εντάχθηκε στο αριστερό κίνημα, που υπηρέτησε με συνέπεια μέχρι το θάνατό του. Ήταν παντρεμένος με την Γεωργία, κόρη του δάσκαλου Νικόλα Σχίζα, με την οποία απέχτησαν έξη παιδιά: Την Ελένη (Γυμνασιάρχη φιλόλογο), το Νίκο, (1928, επιχειρηματία συνταξιούχο, στο Γιοχάννεσμπουργκ) το Στάθη (1931-2016, παιδίατρο), που ασχολήθηκε επί μακρόν και με το Σύνδεσμο του χωριού και άφησε αξιόλογο έργο, το Γιώργο (1933, τραπεζικό), τη Γιαννούλα (μαία) και το Σούλη (1943, ελεύθερο επαγγελματία).
5. Δημήτριος (Μήτσος) Ν. Σχίζας. (1900-1988).
Διαδέχτηκε τον πατέρα του στο σχολείο του χωριού (δεκαεννιάχρονος τότε), και δίδαξε μέχρι το 1945 ή 1946, οπότε μετατέθηκε στην Αθήνα.
Είχε παντρευτεί τη Γιαννούλα Ρηγοπούλου από τα Λαγκάδια και είχαν αποχτήσει: το Νίκο, (1929), στρατιωτικό γιατρό, Επίκουρο Καθηγητή Πανεπιστημίου, και Διευθυντή στο ΝΙΜΤΣ (όπου είχε εξυπηρετήσει πολλούς πατριώτες), τη Μοίρα , τον Τάκη, τραπεζικό, (1932), τη Μαρία, υπάλληλο ασφαλιστικής εταιρίας και το Θάνο, πολιτικό μηχανικό.
Πολέμησε στη Μικρά Ασία, όπου τραυματίστηκε βαριά.
Διετέλεσε πρόεδρος του Συνδέσμου επί σειρά ετών και παρήγαγε σημαντικό έργο, ιδιαίτερα στην προώθηση των εργασιών του Ναού της Κοίμησης της Θεοτόκου
6. Γεώργιος Ανδρ. Δάρας (1914-....).
Δίδαξε στο χωριό για περισσότερα από 15 χρόνια (1950-1965 περίπου).
Ήταν παντρεμένος με την Ελένη Γιαννοπούλου από την Κοντοβάζαινα Γορτυνίας και απέκτησαν τη Μαρία, τη Βιβή και τον Ανδρέα (Φαρμακοποιός).
Στον πόλεμο του 1940 κατατάγηκε ως Έφεδρος Ανθυπολοχαγός και όταν απολύθηκε (1948-49) έφερε το βαθμό του λοχαγού.
7. Γεωργία Δ. Στρίκου-Κομνηνού (1917-....).
Δίδαξε και αυτή στο χωριό μας για δέκα περίπου χρόνια.
Ήταν παντρεμένη με τον Ανδρέα Κομνηνό από το χωριό Λυκούρεση, στο οποίο δίδαξε και αυτή, πριν έρθει στο χωριό.
Από το γάμο της απέχτησε τη Νίτσα, Καθηγήτρια μαθηματικό.
8. Βασίλιος Ι. Δάρας. (1917- ....).
Δίδαξε στο χωριό μας από το 1953 περίπου μέχρι το 1965-1966.
Ήταν παντρεμένος με την Κούλα Παρασκευοπούλου, με την οποία απέχτησαν τη Μαρία και τη Γεωργία.
Είχε λάβει μέρος στον πόλεμο στην Αλβανία. Ήταν πολύ δραστήριος με πολλά έργα στο σχολείο, στο χωριό και για πολλά χρόνια πρόεδρος του Συνδέσμου μας με πολλές δραστηριότητες. Επί πλέον έχει εκδώσει και δύο βιβλία για την ιστορία του χωριού και τις γενιές των Σερβαίων.
9. Τάκης Μιχ. Τερζής. (1918-1986).
Δεν δίδαξε στο χωριό μας. Παντρεύτηκε στη Μυτιλήνη, όπου και υπηρέτησε ως δάσκαλος. Απόχτησε τρεις γιούς: Τον Μιχάλη (ηλεκτρομηχανοδηγό στη ΕΚΟ), το Νίκο (Σχολής Καλών Τεχνών) και τον Βασίλη. Ιδιαίτερα γνωστός στους πατριώτες για την αριστερή του ιδεολογία.
10. Λεωνίδας Γ. Παπαθωμόπουλος (1919-1985).
Δίδαξε κι αυτός για περισσότερα από 15 χρόνια στο χωριό μας, μετά το 1950. Ήταν παντρεμένος με τη Χρυσάνθη Παπαβασιλείου, από το Ελληνικό Γορτυνίας, που βρίσκεται εν ζωή. Απέχτησαν το Γιώργο (συνταξιούχο ιδιωτικό υπάλληλο) και το Βασίλη (συνταξιούχο του ΟΣΕ).
11. Γεώργιος Αν. Αναστασόπουλος. (1921-2005).
Δίδαξε για λίγο στο χωριό μας, την εποχή του εμφυλίου, διορισμένος από τον «Δημοκρατικό Στρατό», ως ενταγμένος στο αριστερό κίνημα της εποχής.
Ως δάσκαλος υπηρέτησε στο χωριό Ράφτη Γορτυνίας και κυρίως στην Αθήνα.
Είχε παντρευτεί την Κρυστάλω Κοκκίνη από την Τεγέα, με την οποία απόχτησαν τον Τάσο (Μηχανικό Ηλεκτρολόγο) και το Σπύρο (Καθηγητή Μαθηματικό).
Διετέλεσε πρόεδρος του Συνδέσμου του χωριού με έντονη δραστηριότητα και συνέβαλε σημαντικά στην διαδικασία ανεγέρσεως του καμπαναριού, στο Ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου.
Για αρκετά χρόνια στο 4θέσιο σχολείο του χωριού μας υπηρετούσαν και οι 4 Σερβαίοι δάσκαλοι (Παπαθωμόπουλος, Στρίκου, Δάρας Γ. και Δάρας Β.), την εποχή που το σχολείο αριθμούσε περί τα 180 παιδιά.
Αιωνία τους η μνήμη.
(ΧΙΜ)
