Σερβαίοι μαστόροι, οικοδομούντες αδιακόπως,
προσέτρεξαν πρώτοι για το μεροκάματο στη Ζάκυνθο,
κατά τους καταστροφικούς σεισμούς του Αυγούστου του 1953
Με αφορμή τους σεισμούς, ο κόσμος θυμήθηκε πως η γη «κινείται»,
όμως κατεγράφησαν και απλουστευμένες διαφορετικές απόψεις κάποιων…
απλοϊκών ανθρώπων του χωριού, πως… «η γη δεν κινείται!»
Γράφει ο συνεργάτης μας Βασίλειος Κων/ντή Σχίζας.
Μέλος της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών.
Τ ο μ α σ τ ο ρ ο χ ώ ρ ι Σ έ ρ β ο υ
Από παλιά, ακόμη και από τα χρόνια της δουλείας στους Οθωμανούς και μέχρι την εσωτερική μετανάστευση στις 10ετίες του 1950-60, το χωριό Σέρβου ήταν σημαντικό μαστοροχώρι της Γορτυνίας, παραδοσιακά, αριθμητικά και πληθυσμιακά το δεύτερο μετά τα Λαγκάδια. Γι’ αυτό οι Σερβαίοι μαστόροι στα πολύμηνα ταξίδια τους κυρίως στη Μεσσένια (Μεσσηνία), αλλά και ποιο μακριά, όταν μιλούσαν μεταξύ τους στη συνθηματική (μαστορική) λαλιά τους και έλεγαν κάτι για τα Λαγκάδια, τα αποκαλούσαν «Μεγάλο Χωριό».
Όταν επέστρεφαν στα σπίτια τους στο τέλος κάθε ταξιδιού, με το «καζάντι» τους και με «ζεσταμένη την τσέπη» από τον «ασημάκη», έδιναν ξεχωριστή ζωντάνια στο άγονο χωριό. («Καζάντι» έλεγαν το κέρδος, την αμοιβή τους από τον κόπο τους που έχτιζαν τα πέτρινα οικοδομήματα στους μακρινούς τόπους που πήγαιναν, «ασημάκη» έλεγαν τα χρήματα και αφού ήταν η τσέπη τους γεμάτη με αυτά τότε ήταν «ζεσταμένη»).
. Στο χωριό Σέρβου λειτουργούσαν εκείνα τα χρόνια πολλά μπακάλικα, τσαγκάρικα, σαμαράδικα, καφενεία, γύφτικο κ.λπ. Πολλά από αυτά ήσαν παράλληλα και υπαίθρια χασάπικα και όταν βράδιαζε μετατρέπονταν σε κρασοκαπηλιά αφού τα περισσότερα είχαν αποθηκευμένα βαγένια με κρασιά ντόπιας παραγωγής.
Ηλεκτρικό ρεύμα δεν υπήρχε, αλλά υπήρχε πηγαία καλή διάθεση.
Η κατσαρόλες πάνω στις γκαζιέρες που έκαιγαν καθαρό πετρέλαιο, εκείνο του μονοπωλίου, «έπαιρναν φωτιά» κάθε βράδυ και οι μπακάληδες, οι τσαγκάρηδες κ.ά. μαγείρευαν «γίδα βραστή» που συνοδευόταν με τυρί γιδίσιο (κατσικίσιο) σφέλα (φέτα) και αυτό ντόπιας παραγωγής, για τη βραδινή πελατεία. Το κρασί ήταν άφθονο όπως και το κέφι μέχρι τις μεταμεσονύχτιες ώρες με τις παρέες να γλεντοκοπούν:
Ήμουνα γανωματής(δις)
μέσα στην Αθήηηνααα….
Κόλλαγα κι αγάνωνα(δις)
και την περνούσα φίιινααα…
Να και μου ξεφάντωσε(δις)
μια γερο-νταρντάαανααα…
Κράταγε στα χέρια της(δις)
μια τρύπια καραβάαανααα…
Και μου λέει γανωματή(δις)
έλα κόλλα τη ΄δ’ εκεί.
Και της λέω δεν μπορώ(δις)
δεν κολλάει το σμάααλτοοο…
Να και μου ξεφάντωσε(δις)
ένα κοριτσάαακιιι…
Κράταγε στα χέρια του (δις)
ένα τρύπιο τηγανάαακιιι…κ.λπ.
.Στου Σέρβου έφθαναν και οι δονήσεις από τους σεισμούς από τη σεισμογενή Ζάκυνθο, το όμορφο νησί του Ιονίου το οποίο είναι ορατό από το χωριό μεσοπέλαγα στο βάθος του ορίζοντα… πέρα από «ενάμιση νομό» μακριά!
‘Όταν τον Απρίλιο του 1965 έγινε ένας μεγάλος σεισμός στην Πελοπόννησο, συγκεντρώθηκαν ένα βράδυ, κατά τη συνήθειά τους, πεντέξι άνδρες γραμματιζούμενοι στη ταβέρνα τού Μπορόγιαννη (Γιάννη Μπόρα) και μεταξύ «γίδας βραστής» και «οινοποσίας», ο καθένας της συντροφιάς κατέθετε τις γνώσεις του για τους σεισμούς, τις εκλείψεις του ήλιου, του φεγγαριού και άλλων φυσικών φαινομένων. Όλοι τους συνέκλιναν με τις επιστημονικές απόψεις τού μεγάλου αστροφυσικού Γαλιλαίου, για τις κινήσεις της γης γύρω από τον άξονά της και γύρω από τον ήλιο και τέλος πως είναι και στρογγυλή.
Στο σημείο αυτό παρενέβη από το διπλανό τραπέζι που καθόταν αποσταμένος ένας ξωμάχος/τσοπάνης και έπινε ένα ποτήρι κρασί, για να «στυλωθεί» η καρδιά του. Ήταν ο Γιάννης Στρίκος, τον έλεγαν και Ντέρη, και τους λέει με σταθερή φωνή γεμάτος σιγουριά:
«Τι είναι αυτά που λέτε;
Η γη δεν κουνιέται… ούτε στριφογυρίζει και θα σας το αποδείξω!
Λοιπόν, κάθε μεσημέρι πηγαίνω τα γίδια στο ρέμα στου Μπαμπιώτη και τα ποτίζω.
(Στην περιοχή του Μπαμπιώτη είναι ένα ρυάκι με λίγο νερό, χωρίς να είναι συνεχούς ροής αλλά με αποστραγγίδια τα οποία μάζευε ο αείμνηστος Γιάννης Στρίκος σε μικρές λιμνούλες πότιζε τα ζωντανά του. Είναι στη ρεματιά πίσω από τους λόφους απέναντι από το χωριό).
Τα κατσίκια λοιπόν περπατούν στην άκρη ενός βράχου και για περάσουν από ένα επικίνδυνο νεροφάγωμα πατάνε πάνω σε μια πλάκα που είναι εκεί για να περάσουν απέναντι. Προχθές που έγινε ο σεισμός, ο τόπος κουνήθηκε και η πλάκα έπεσε από τη θέση της.
 |
 |
|
*Ισοπέδωση της Ζακύνθου μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του Αύγουστο του 1953. Η ολική καταστροφή περιγράφεται σε τηλεγράφημα ενός πολιτικού: «Μετά λύπης μου αναφέρω ότι η νήσος Ζάκυνθος έπαυσε να υπάρχει». *Πυρκαγιές στη Ζάκυνθο κατά τους σεισμούς του 1953. Οι βρετανικές ναυτικές δυνάμεις συμμετείχαν στην κατάσβεση των πυρκαγιών. Ο αρχηγός των βρετανικών μεσογειακών δυνάμεων, λόρδος Μαουντμάντεν χαρακτήρισε την Ζάκυνθο χειρότερη από εκείνη της Χιροσίμας μετά την ρίψει της ατομικής βόμβας. |
Τι πάει να πει αυτό; Απλά η γη δεν κινείται όπως λέτε εσείς, γιατί αν εκινείτο θα έπεφτε η πλάκα από πέρσι-πρόπερσι, ενώ με το σεισμό κουνήθηκε η γη και έπεσε η πλάκα!».
Η συντροφιά των… «ειδικών» που μελετούσαν τη φύση και ερμήνευαν τα φυσικά φαινόμενα έμεινε αποσβολωμένη! Δεν έδωσε καμιά απάντηση στην επιχειρηματολογία τού καλοκάγαθου αγροκτηνοτρόφου! (Ο Γιάννης Στρίκος γεννήθηκε το 1920 και έφυγε από τη ζωή όταν ήταν 65 χρονών. Όλοι έχουν πεθάνει από τους… «σεισμολόγους» εκείνης της συντροφιάς).
.Ο σ ε ι σ μ ό ς σ τ η Ζ ά κ υ ν θ ο.
Ήταν Κυριακή πρωί στις 9 Αυγούστου του 1953 όταν έγινε ένας μεγάλος, καταστροφικός σεισμός στην Κεφαλονιά με επίκεντρο την Ιθάκη. Είχε ως αποτέλεσμα πολούς νεκρούς και τραυματίες αλλά και καταστροφές σπιτιών και άλλων οικημάτων. Του κύριου σεισμού ακολούθησαν μετασεισμοί και την Τρίτη 11 Αυγούστου έγινε ένας μεγάλος μετασεισμός με επίκεντρο βόρεια και πλησίον της Ζακύνθου. Σειόταν ο τόπος όλη την ημέρα με μετασεισμούς των οποίων τα σεισμικά κύματα έφθαναν και ταρακούναγαν την δυτική στεριανή χώρα. Η μανία του Εγκέλαδου δεν σταμάτησε το καταστροφικό του έργο εκείνη την Τρίτη. Την επόμενη το πρωί, 12 Αυγούστου ημέρα Τετάρτη έγινε ο μεγαλύτερος σεισμός, 7,2 ρίχτερ. Ήταν ο τρίτος μεγάλος σεισμός ο οποίος χαρακτηρίστηκε από τους σεισμολόγους «Εξαιρετικά Καταστροφικός». Ισοπεδώθηκαν οι πόλεις της Κεφαλονιάς, της Ιθάκης, και της Ζακύνθου.
Η καταστροφή της πόλης της Ζακύνθου ήταν καθολική γιατί μετά το σεισμό ακολούθησε ένας επίσης μεγάλος μετασεισμός και πολλοί μικρότεροι, αλλά και μεγάλη πυρκαγιά που διήρκησε τρεις ημέρες.
Καταστράφηκαν όλα τα κτήρια και άντεξαν μόνο ο ιερός ναός τού Αγίου Διονυσίου, ένα Δημοτικό Σχολείο, ένα αρχοντικό και το κτήριο της Εθνικής Τράπεζας. Συνέβησαν και περίεργα πράγματα! Το νησί της Κεφαλονιάς ανυψώθηκε από τη θάλασσα 60 εκατοστά και ο ναός της Παναγίας της Φανερωμένης δεν κατέρρευσε αν και κάηκε από την πυρκαγιά όπως και άλλες εκκλησίες οι οποίες σώθηκαν με πολλές ζημιές.
Επίσης κόπηκε κάθε επικοινωνία του νησιού με τον υπόλοιπο κόσμο και ο λιμενάρχης ταξίδευσε μέχρι την Κυλλήνη και ενημέρωσε τις αθηναϊκές εφημερίδες.
Στο εξαιρετικά καταστροφικό γεγονός των πολλών μετασεισμών, οι οποίοι σημειωτέον συνεχίστηκαν να γίνονται μέχρι και τον Οκτώβριο του 1953 με μεγάλη ένταση άνω των 5 Ρίχτερ, δόθηκε από τον απλό λαό και μεταφυσική ερμηνεία!
Συγκεκριμένα στο χωριό Μαρκόπουλο νότια της Κεφαλονιάς όπου είναι ο ιερός ναός της Παναγίας της Λαγκουβάρδας, υπάρχει η θαυματουργή εικόνα της «Παναγίας της Φιδιώτισσας!». Οι ντόπιοι την αποκαλούν «Φιδιώτισσα» από ένα «φαινόμενο», θαύμα το λένε οι Κεφαλλονίτες, που γίνεται ανελλιπώς κάθε χρόνο τις ημέρες του Δεκαπενταύγουστου και συγκεκριμένα στις 6 Αυγούστου ημέρα της εορτής της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Την ημέρα αυτή εμφανίζονται και έρπουν πάνω στο εικόνισμα αλλά και γύρω από αυτό μικρά σε μέγεθος, ακίνδυνα φίδια τα οποία τα λένε «Φιδάκια της Παναγίας». Οι προσκυνητές και πολλοί επισκέπτες αδημονούν κάθε χρόνο να εμφανιστούν τα φιδάκια τα οποία, χωρίς φόβο, τα παίρνουν για λίγο, στα χέρια τους. Σύμφωνα με τις παραδόσεις τα φιδάκια δεν έχουν εμφανιστεί μέχρι σήμερα μόνο δύο φορές. Η πρώτη φορά ήταν τον Αύγουστο του 1940, δηλαδή δύο μήνες περίπου πριν την κήρυξή τού πολέμου της Ιταλίας εναντίον της χώρας μας, και την δεύτερη ήταν τον Αύγουστο τού 1953 όταν έγιναν οι καταστροφικοί σεισμοί!
.Ο ε γ κ έ λ α δ ο ς
 |
| Ο αρχηγός των Τιτάνων Εγκέλαδος στην τιτανομαχία
κατακεραυνοβολήθηκε από τον Δία ή τον θανάτωσε η θεά Αθηνά και τον έθαψε κάτω από το όρος Αίτνα της Σικελίας. Όταν στέναζε προκαλούνταν σεισμοί ή ηφαίστεια. |
Σύμφωνα με τη μυθολογία των Αρχαίων Ελλήνων ο Εγκέλαδος, δηλαδή ο σεισμός, ήταν αρχηγός των Τιτάνων και κατά την γιγαντομαχία έπεσε νεκρός από τους κεραυνούς του Δία. Ήταν γιος του Ταρτάρου και της Γής. Κατά μία άλλη εκδοχή τον εκτέλεσε η θεά Αθηνά και τον καταπλάκωσε στο όρος Αίτνα της Σικελίας. Από τότε αναστενάζει μέσα από τον τάφο του στα έγκατα της γης και προκαλεί ηφαίστεια και σεισμούς. Ετυμολογικά η λέξη Εγκέλαδος προέρχεται από τις λέξεις έγκειμαι + λας και σημαίνει ο εγκατεστημένος στα πετρώματα της γης.
Ε π α κ ό λ ο υ θ α τ ο υ σ ε ι σ μ ο ύ κ α ι α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ η τ ω ν κ α τ α σ τ ρ ο φ ώ ν
Από τους σεισμούς των νησιών Κεφαλονιάς, Ιθάκης και Ζακύνθου υπήρξαν 455 νεκροί, 21 αγνοούμενοι και 2.412 τραυματίες και από τα 33.000 σπίτια καταστράφηκαν ολοσχερώς τα 27.659. Καταστροφές έγιναν και στη Λευκάδα, και τους απέναντι νομούς Ηλείας και Αιτωλοακαρνανίας.
Αμέσως μετά τους σεισμούς κινητοποιήθηκε ο κρατικός μηχανισμός αλλά και ξένα κράτη ανέλαβαν την διάσωση και περίθαλψη των σεισμόπληκτων σε συνεργασία με τις ελληνικές σωστικές δυνάμεις.
Δυνάμεις του Πολεμικού Ναυτικού του Ισραήλ κατέφθασαν από τους πρώτους και ανέλαβαν το έργο της περίθαλψης των σεισμοπαθών. Οι Ισραηλίτες είχαν και ένα ηθικό χρέος!
(Στη Ζάκυνθο στα χρόνια της γερμανικής κατοχής, με κατοχική δύναμη 800 Γερμανών Ναζί, ζούσαν 275 Εβραίοι. Οι Έλληνες Ζακυνθινοί Εβραίοι θα είχαν την κακή τύχη από τους γερμανούς κατακτητές, με την κατάληξή τους στα κρεματόρια την Γερμανίας, όπως έγινε με τα εκατομμύρια των ομόδοξών τους σε όλο τον κόσμο, αν δεν παρενέβαινε και τους έσωζαν ο Δήμαρχος σε συνεργασία με το Μητροπολίτη του νησιού. Στις 9 Σεπτεμβρίου 1943 ο γερμανός διοικητής Μπέρενζ ζήτησε από τον Δήμαρχο Λουκά Καρρέρ να του δώσει πλήρη κατάλογο των Εβραίων που ζούσαν στο νησί. Ο Δήμαρχος αναλογιζόμενος το θανατικό που στηνόταν για τους Εβραίους απευθύνθηκε ζητώντας συμπαράσταση από τον Μητροπολίτη του νησιού Χρυσόστομο Δημητρίου. Ο Δεσπότης έστειλε επιστολή στον Χίτλερ, επειδή τον γνώριζε προσωπικά από το 1924 αφ’ ότου ήταν ιερέας στην ορθόδοξη κοινότητα της Γερμανίας και του ζητούσε να έχει αυτός την ευθύνη για τους Εβραίους της Ζακύνθου. Στο μεταξύ ειδοποιήθηκαν οι εβραϊκές οικογένειες να κρυφτούν! Ο Δήμαρχος με τον Δεσπότη πήγαν στον γερμανό στρατιωτικό διοικητή ο οποίος με έκπληξη είδε πως ο κατάλογος των Εβραίων που είχε ζητήσει είχε μόνο δύο ονόματα, αυτά του Δημάρχου και του Μητροπολίτη! Οι Γερμανοί δεν ξαναζήτησαν τον κατάλογο των Εβραίων. Οι Εβραίοι της Ζακύνθου σώθηκαν! Οι Ισραηλινοί, σαν κρατική οντότητα πλέον από το 1948, δεν ξέχασαν τους λόγους που επέζησαν από τις θηριωδίες των Ναζί, που ήταν η γενναιότητα του Δημάρχου και του Μητροπολίτη Ζακύνθου!).
Επίσης στο έργο περίθαλψης του Ελληνικού Στρατού και του Πολεμικού Ναυτικού συνέδραμαν και δυνάμεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, τη Νέα Ζηλανδία, την Γαλλία, την Ιταλία και την Βρετανία.
Ο διοικητής των Βρετανικών Μεσογειακών δυνάμεων λόρδος Μαουντμάντεν χαρακτήρισε την Ζάκυνθο χειρότερη από εκείνη της Χιροσίμας μετά την
ρίψει της ατομικής βόμβας.
Ο αρχηγός του 6ου Αμερικανικού Στόλου Ναύαρχος Κάσσιντυ, από την Πάτρα εφοδίαζε με τρόφιμα και φάρμακα τα νησιά που επλήγησαν από τους σεισμούς.
Υπήρχε φόβος και εγκατάλειψης των νησιών από τους κατοίκους γι’ αυτό η Κυβέρνηση με Πρωθυπουργό τον Αλέξανδρο Παπάγο απαγόρευσε την έξοδο από τα πληγέντα νησιά. Δημιουργήθηκαν καταυλισμοί για τη στέγαση του πληθυσμού ώστε να μη γίνει ερημοποίηση από την εσωτερική μετανάστευση στα αστικά κέντρα. Παρά τα απαγορευτικά μέτρα ο πληθυσμός των νησιών τα επόμενα είκοσι χρόνια από τους σεισμούς μειώθηκε 27,80%. (Σαν παράδειγμα των συνεπειών της ερημοποίησης, άσχετο βέβαια με τους σεισμούς της Ζακύνθου, αναφέρεται η αισθητή μείωση των κατοίκων του χωριού Σέρβου, το οποίο στη 10ετία τού -50 αριθμούσε γύρω στους χίλιους (1.000) κατοίκους και σήμερα, ειδικά τους χειμώνες, μετριούνται δυο-τρεις δεκάδες ηλικιωμένοι!).
.Σ ε ρ β α ί ο ι μ α σ τ ό ρ ο ι σ τ η Ζ ά κ υ ν θ ο
Οι μαστόροι χτίστες τότε πετράδες, από του Σέρβου, με κίνητρο το «μεροδούλι» ταξίδεψαν ομαδικά για την Ζάκυνθο, δηλαδή εκεί που υπήρχε δουλειά! Ταξίδευαν με μικρά ή μεγαλύτερα καΐκια που εκτελούσαν την ακτοπλοϊκή συγκοινωνία προς την Ζάκυνθο, από την Πάτρα το «Μοσχάνθη», το «Τόγιας» και το «Κολοκοτρώνης» και από την Κυλλήνη το «Ζαπάτας». Έτσι τα θυμούνται κάποιοι επιζώντες… ακόμη μαστόροι.
Διηγούνται τις περιπέτειές τους στα καΐκια, που δεν μπορούσαν να σταθούν οι ορεσίβιοι Σερβαίοι ακόμα και στις μικρές αναταράξεις της θάλασσας. «Τους γυρίζανε τα άντερα!».
Όμως οι μαστόροι αυτοί ήσαν κατά κανόνα παραδοσιακοί πετράδες και στη Ζάκυνθο έπρεπε να εργασθούν σε ποιο σύγχρονες αντισεισμικές κατασκευές με καλούπια, μπετό, τούβλα κ.ά. Έτσι διασκέδαζαν τις δυσκολίες τους και τον καημό τους:
«…Ζάκυνθος και Κεφαλονιά
Ιθώμη και Ιθάκη
σεισμός μεγάλος έγινε
δεν έμεινε σπιτάκι…
… Ο Φώτης ο Μπουζής
σιδεράς καλουπαντζής
και ο Θανάσης Μαραγκός
φεύγει ολοταχώς,
φεύγει για τη Θεσσαλία
σε Ανώνυμη Εταιρεία»…
 |
|
Ήσαν έφηβοι, τα μαστορόπουλα από του Σέρβου στη σεισμόπληκτη Ζάκυνθο. Σήμερα υπερήλικες ζουν με τις αναμνήσεις. Αριστερά ο Γιάννης Στρίκος (Στρικογιαννάκης), με τον Μήτσο Κουτσανδρέα (Κουτσαντριά), δεξιά. |
Άλλοι έφυγαν και πολλοί παρέμειναν και δούλεψαν στα σεισμόπληκτα της Ζακύνθου.
*Ο Μήτσος ο Κουτσαντριάς (Κουτσανδρέας) 15 χρονών τότε (γεννήθηκε το 1938), σήμερα το 2023 είναι 85 χρονών, διηγείται πως έφυγε από τους μαστόρους της πέτρας που τριγυρνούσαν με τα γαϊδουρομούλαρα σε όλη την Πελοπόννησο και ξέφυγε και από τις φοβερές ορμήνιες τους:
«… λαγορέντη κάτσε να μάθεις γράμματα
για να μην πηγαίνεις πίσω από τα γαϊδούρια
να κλάνουν πρρ, πρρ, πρρ…».
Πήγε για καλύτερη τύχη στις Βολίμες Ζακύνθου.
*Ο Γιάννης Στρίκος (Στρικογιαννάκης), αγροτόπαιδο τότε, γεννήθηκε το 1939, έφυγε απ’ του Σέρβου προς το άγνωστο. Ακολούθησε τους μαστόρους και κατέληξε στη Ζάκυνθο.
.
Μετά από πολλά χρόνια η δασκάλα Ελένη κόρη του αείμνηστου Μήτσου Ρουσιά και της Βάσως από του Σέρβου διορίστηκε στο σχολείο, στο χωριό Καταστάρι της Ζακύνθου και εκεί παντρεύτηκε τον επιχειρηματία ονόματι Βούτο. Της έκανε εντύπωση όταν γείτονές της, ο ήδη μακαρίτης Διονύσης με επώνυμο Μαρίνου και η 98χρονη φέτος 2023, χήρα του Λαμπρινή, έχουν αναρτήσει στο σαλόνι τού αντισεισμικού σπιτιού τους μια φωτογραφία με τους μαστόρους που έφτιαξαν το σπίτι τους μετά τους σεισμούς τού 1953.
 |
|
Μαστόροι στην ανοικοδόμηση των σεισμόπληκτων σπιτιών της Ζακύνθου. Στο μέσον, με την ποδιά, είναι ο Σερβαίος Κων/ντής Σχίζας. (Η φωτό είναι αναρτημένη στο σπίτι που έχτισαν στο Καταστάρι, των Διονυσίου και Λαμπρινής Μαρίνου,). |
Η Λαμπρινή μιλούσε συνεχώς για εκείνους τους μαστόρους και μεταξύ αυτών για τον πατριώτη της δασκάλας μαστρο-Κώστα από του Σέρβου. Πρόκειται για τον Κων/ντή Σχίζα που έχει φύγει από τη ζωή.
Η διαβίωση των μαστόρων δεν ήταν εύκολη όπως και των σεισμόπληκτων Ζακυνθινών. Γευμάτιζαν στο ίδιο τραπέζι, κοιμούνταν στο ύπαιθρο και είχαν την ψυχολογική στήριξη και αλληλεγγύη μεταξύ τους. Ανέπτυξαν έτσι τους κοινωνικούς δεσμούς. Αυτά τα βεβαιώνει και ο αρθογράφος στην εφημερίδα της Ζακύνθου, «ΗΜΕΡΑ», και συνταξιούχος σήμερα Γιάννης Δεμέτης.
Οι μαστόροι είχαν δυσκολίες και με τα σταθμά μέτρησης. Οι Ζακυνθινοί είχαν λίτρα με υποδιαίρεση τις ουγγιές, περίπου σαν την οκά στην υπόλοιπη Ελλάδα. Το κουάτρο ήταν όσο ένα κιλό των υγρών. Η καρτεζίνη που μέτραγαν το κρασί ήταν περίπου ένα /τέταρτο του κιλού. Από την καρτεζίνη προέρχεται και το γνωστό κατρούτσο.
Α ν α μ ν ή σ ε ι ς τ ω ν μ α σ τ ό ρ ω ν
Εκεί στην Ζάκυνθο, ενθυμούνται και διηγούνται οι μαστόροι: «δουλεύαμε και μας πλήρωνε ο ΟΔΔΥ» (Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Υλικού). Ο ΟΔΔΥ προμήθευε τα εργοτάξια με οικοδομικά υλικά, (τσιμέντα, σίδερα, αμμοχάλικα, τυποποιημένα πορτοπαράθυρα…) και διατακτικές για αγορά ότι άλλου αναγκαίου υλικού. Επίσης είχε και την υποχρέωση της μισθοδοσίας των μαστόρων και των άλλων εργατών. Από το 1957 συμμετείχε στα έργα αποκατάστασης και το 701 Τάγμα της ΜΟΜΑ (στρατιωτική - Μικτή Ομάδα Μηχανημάτων Ανασυγκροτήσεως).
Οι ανοικοδόμηση πήρε χρόνο, όλη τη 10ετία του 1950.
Οι Σερβαίοι μαστόροι «έπαιρναν ανάσα» από τη βαριά δουλειά της κατασκευής των αντισεισμικών σπιτιών και άλλων οικοδομημάτων και στις γιορτές και σε άλλες ευκαιρίες, επέστρεφαν για δυο-τρείς ημέρες στα σπίτια τους στο χωριό τους. Μνήμες είναι χαραγμένες με πολλά ευτράπελα από το θαλάσσιο πέρασμα, από τη Ζάκυνθο απέναντι στην Κυλλήνη και την επιστροφή τους! Στο χωριό τους όμως ξεχνούσαν την κούρασή τους με τα γλέντια που οργάνωναν στα ταβερνο – μπακάλικα εκείνης της εποχής. Τραγουδούσαν κλασικά αρκαδικά τραγούδια αλλά και σκωπτικά όταν ανέβαινε το κέφι με την επίδραση του Σερβαίικου κρασιού:
Κλώσα τα πουλιά (δις)
κλώσα τα πουλιά
δεν τα ‘βγαλες σωστά.
Σου ‘βαλα εννιά (δις)
σου ‘βαλα εννιά
και μου ‘βγαλες εφτά,
σου ‘βαλα (δις) εικοσιένα
και δε μου (δις)
και δε μου ‘βγαλες κανένα.
Κι’ εσύ ρε πετεινέ (δις)
κι’ εσύ ρε πετεινέ
μεγάλε και τρανέ
που εβα (δις)
που εβάτεψες την κότα
στης γειτο (δις)
στης γειτόνισσας την πόρτα…
.
Είναι βαθειά χαραγμένες οι μνήμες από τα ταξίδια στη Ζάκυνθο, στο κυνήγι του μεροκάματου κατά τους καταστροφικούς σεισμός του 1953, που ανασκαλεύοντας έρχονται στη θύμηση περιπέτειες των παλιών Σερβαίων μαστόρων πετράδων, οι οποίοι φεύγουν σιγά - σιγά περνώντας τα χρόνια!
Αυτές οι μνήμες άρχισαν να ξεθωριάζουν! Οι Σερβαίοι από παλιά δραστηριοποιούντο με όλο το φάσμα των επαγγελμάτων.
Το χωριό όμως το χαρακτηρίζει ανεξίτηλα το επάγγελμα του μάστορα χτίστη της πέτρας. Ήταν μαστοροχώρι. Οι μαστόροι άφησαν τον ιδιαίτερο λαϊκό πολιτισμό του χωριού!
Τ ο χ ρ έ ο ς
Αξίζει και το θεωρούμε χρέος να στηθεί ένα μνημείο τιμής και ανάμνησης των Σερβαίων μαστόρων!
(ΧΙΜ)
