Ε Θ Ν Ι Κ Ο    Ι Δ Ρ Υ Μ Α    Ε Ρ Ε Υ Ν Ω Ν

Ι Ν Σ Τ Ι Τ Ο Υ Τ Ο    Ν Ε Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ω Ν    Ε Ρ Ε Υ Ν Ω Ν

Βασίλειος Γ. Μαραγκός

Παΐσιος Χιλανδαρινός και Σωφρόνιος Βράτσης

Αθήνα 2009

Δ ΕΛΤΙΟ Τ ΥΠΟΥ

Η μελέτη του Βασιλείου Μαραγκού, Παΐσιος Χιλανδαρινός και Σωφρόνιος Βράτσης, αναδεικνύει τη μετάβαση της Βουλγαρίας από την προνεωτερική περίοδο, κατά την οποία κυριαρχούσε η ενότητα των Ορθοδόξων, στην περίοδο της διαμόρφωσης της νεώτερης βουλγαρικής εθνικής ταυτότητας.

 Οι προσωπικότητες του Παϊσίου Χιλανδαρινού (1720-1773) και του Σωφρονίου Βράτσης (1739-1813) αποτελούν συνδετικούς κρίκους ανάμεσα στην παραδοσιακή Ορθόδοξη χριστιανική ιδεολογία και στις νεωτερικές ιδέες του Διαφωτισμού και του εθνικισμού.

Το 1762, στη Σλαβοβουλγαρική Ιστορία, ο Παϊσιος Χιλανδαρινός αναδείκνυε τη δόξα του μεσαιωνικού Βουλγαρικού βασιλείου και καλούσε τους ομογενείς του να πάψουν να στρέφονται προς την ελληνική γλώσσα και να μην ντρέπονται που είναι Βούλγαροι.

Ο Σωφρόνιος Βράτσης εξέδωσε το 1806 το πρώτο τυπωμένο βιβλίο στα βουλγαρικά, το Κυριακοδρόμιον, διασκευάζοντας από τα ελληνικά το ομότιτλο έργο του Αγαπίου Λάνδου. Ο Σωφρόνιος εισήγαγε στη Βουλγαρίατην προβληματική του Διαφωτισμού διατηρώντας ωστόσο τις συντεταγμένες της Ορθόδοξης ιδεολογίας.

Παρουσιάζονται επίσης ανάγλυφα ο ρόλος της ελληνικής παιδείας στη διάπλαση της βουλγαρικής ταυτότητας και οι κοινές ρίζες Ελλήνων και Βουλγάρων, τις οποίες ο συγγραφέας ανάγει στην Ορθοδοξία αλλά και στον Διαφωτισμό, όπως και ο μηχανισμός αποχωρισμού των Βουλγάρων από την κοινότητα των Ορθοδόξων.

Ανάμεσα στους επιγόνους του Παϊσίου και του Σωφρονίου ξέσπασε διαμάχη για τον ρόλο της ελληνικής γλώσσας και παιδείας, που η έκβασή της καθορίστηκε περί τα μέσα του 19ου αιώνα. Τότε ηττήθηκε η ελληνόφιλη μερίδα της βουλγαρικής διανόησης. Η ελληνική παιδεία ωστόσο συνέχισε να διαδραματίζει θετικό ρόλο στην πνευματική ανάπτυξη της Βουλγαρίας έως το εκκλησιαστικό βουλγαρικό σχίσμα (1870) αλλά και αργότερα.

Η εμπεριστατωμένη μελέτη της περιόδου διαμόρφωσης των σύγχρονων εθνών στα Βαλκάνια με βάση τις νεότερες μελέτες για τον εθνικισμό και για τις νοερές κοινότητες και η αναζήτηση των κοινών καταβολών αυτών των εθνών προσφέρουν ένα ιστορικό θεμέλιο για την παρούσα και μελλοντική τους συνεννόηση στα πλαίσια της περιφερειακής και ευρωπαϊκής συνεργασίας.

.........................................................................................................................................................................