Γράφει ο συνεργάτης μας Βασίλειος Κων/ντή Σχίζας.

                                                     Μέλος της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών.

• Ø Τα αποχωρητήρια στο μαστοροχώρι Σέρβου της Αρκαδίας  στη 10ετία 1950. 

• Ø Κάποιες σύγχρονες γυναίκες στέλνουν πικρόχολες ευχές με υπονοούμενα:

       «χρόνια πολλά στους άνδρες… όσους απέμειναν!».                                                    

Σ΄ αυτές τις  καταγεγραμμένες,  από τα προηγούμενα χρόνια,  πικρόχολες ευχές κάποιων  σύγχρονων  γυναικών  δίνουν απάντηση σοφοί άνδρες Έλληνες. 

Ο  Νίκος Καζαντζάκης  στο  έργο  του «Βίος και πολιτεία του  Αλέξη Ζορμπά» έγραψε:

 «Αν μια γυναίκα κοιμάται μοναχή, εμείς, όλοι οι άντρες,  φταίμε. Όλοι θα ‘χουμε την άλλη μέρα, στην κρίση τού Θεού, να δώσουμε λόγο».

 Ο αρχαίος φιλόσοφος Δημόκριτος  έβαλε τις σχέσεις των δύο φίλων στη σωστή τους θέση:

«Γυνή πολλά ανδρός οξυτέρα,  προς κακοφραδμοσύνην», δηλαδή  « η γυναίκα είναι πιο ξύπνια από τον άνδρα στις πονηριές».

.

Αυτοί που όρισαν την 19^η  Νοεμβρίου να γιορτάζουν οι άνδρες και τα δημόσια ουρητήρια δεν το έκαναν για να δείξουν έστω κεκαλυμμένα  ότι υπάρχει συνάφεια μεταξύ των…  «εορταζόντων!».

Στη χώρα μας είναι αμφίβολο αν  ο ανδρικός πληθυσμός γνωρίζει ότι γιορτάζει (;) ή  ότι υπάρχει  διεθνής ημέρα αφιερωμένη στους άνδρες.

Ίσως  να υπάρχουν γυναίκες, όχι  οι παραδοσιακές αλλά οι σύγχρονες,  οι οποίες   υπενθυμίζουν την ύπαρξη  της «Ημέρας των Ανδρών» και αυτό το κάνουν  «με πιθανή σκοπιμότητα» στα πλαίσια ανάδειξης της ισότητας των δύο φύλων στην οποία ισότητα συμφωνούν και οι άνδρες, αρκεί να μην γίνεται υπέρβαση και επομένως προσβολή της θηλυκότητας.  

.

Οι εν πολλοίς νοσηρές αντιλήψεις παρατηρούνται στα φεμινιστικά κινήματα.

Κατ’ ανάγκη και σ’ αυτές τις γυναίκες  υπενθυμίζεται  αυτό που έφασκε (έλεγε) ο Θαλής ο Μιλήσιος, (ένας των εφτά σοφών της αρχαιότητας):

Τριών  τούτων ένεκα χάριν έχειν τη τύχη:

πρώτον μεν ότι άνθρωπος εγενόμην και ου θηρίον,

είτα ότι ανήρ και ου γυνή,

τρίτον ότι Έλλην και ου βάρβαρος.

(Για τρία πράγματα ευχαριστώ την τύχη: πρώτα γιατί γεννήθηκα άνθρωπος  και όχι θηρίο, δεύτερο γιατί γεννήθηκα άνδρας και όχι γυναίκα και τρίτο γιατί γεννήθηκα Έλληνας και όχι βάρβαρος).

.

Άνδρας, ο σκληρός μαχητής.

Η «Παγκόσμια Ημέρα»  η αφιερωμένη  στους άνδρες γιορτάστηκε για πρώτη φορά στις 19 Νοεμβρίου 1999 στα νησιά Τρινιντάτ και Τομπάγκο, (βρίσκονται στην Καραϊβική θάλασσα, βόρεια  της Βενεζουέλας). Έκτοτε καθιερώθηκε σαν παγκόσμια ημέρα για τον άνδρα  και η ημερομηνία αυτή αφιερώνεται  στους άνδρες σε περισσότερες από 70 χώρες χωρίς  να έχει καθιερωθεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.

.

Με την καθιέρωση της ημέρας του άνδρα  επιδιώκεται να αναδειχθούν και να τιμηθούν τα θετικά στοιχεία του  που είναι η συνεισφορά του στην κοινωνία, γενικότερα στον ανθρώπινο πολιτισμό και ειδικότερα στην οικογένεια, το γάμο την διαπαιδαγώγηση και την εν γένει φροντίδα των παιδιών.

Στο τελευταίο αυτό  δίνεται η ευκαιρία με την  ημέρα του   άνδρα να τονιστεί  και να διευρυνθεί ο ρόλος του ως πατέρα και όχι να περιορίζεται  μόνο στο ρόλο του   παρόχου, του προμηθευτή αν θέλετε.

 Τον πολιτισμένο  άνδρα τον χαρακτηρίζει η ανδροπρέπεια. Πρόκειται  για  σύνολο συμπεριφορών  οι οποίες αποτελούν  στοιχεία γενναιότητας, σοβαρότητας, ήθους, κοινωνικής συμπεριφοράς με κριτήρια  διαφορετικά σε κάθε εποχή και σε κάθε  πολιτισμό.

Τ ο  ή ρ ε μ ο ν   κ ά λ ο ς

. Η  ανδροπρέπεια  αναφέρεται αποκλειστικά σε ενήλικες άρρενες, δηλαδή άνδρες και όχι σε παιδιά. Στην ημέρα του άνδρα δεν περιλαμβάνονται τα άρρενα παιδιά.

 Παράλληλα τον άνδρα χαρακτηρίζει και ο  ανδρισμός που είναι και αυτή μια έκφραση του  πολιτισμένου άνδρα. Και στον ανδρισμό εμπεριέχονται  η υπευθυνότητα, η ανιδιοτέλεια, ο σεβασμός, η κριτική σκέψη  και τα άλλα στοιχεία που συνάδουν με τους ορισμούς του ήθους. Ο τραγικός ποιητής μας  Σοφοκλής  στον Οιδίποδα  Τύραννο  είπε:

«Ανήρ έννους τα καινά τοις πάλαι τεκμαίρεται»,

δηλαδή «ο άνθρωπος (ανήρ) που έχει μυαλό, κρίνει τα νέα από τα παλιά».

Ο πανεπιστημιακός Γεώργιος Πέτρου παραφράζει:

   Εκείνος που ζητά πρώτος συγγνώμη είναι γενναίος.

   Εκείνος που συγχωρεί πρώτος είναι δυνατός.

   Εκείνος που ξεκινά πρώτος είναι ευτυχισμένος,

δηλαδή έννοιες που συνιστούν τον ανδρισμό  αλλά  και κάθε πολιτισμένο άνθρωπο.

.

Εν τέλει  στη χώρα μας  ο ανδρικός πληθυσμός δεν έχει  πειστεί για την αναγκαιότητα  καθιέρωσης αυτής της ημέρας  για  τους άνδρες, γιατί αυτά που θέλει να υπενθυμίσει είναι αυτονόητα, ο ανδρισμός δεν διδάσκεται, είναι

συγγενής ιδιότητα των πολιτισμένων ανδρών.

.Η 19 Νοεμβρίου  καθιερώθηκε και ως   Παγκόσμια Ημέρα Τουαλέτας όσο και αν αυτό φαίνεται εξεζητημένο,  υπερβολικό.

Το  ουσιαστικό «τουαλέτα»,  δηλαδή ο χώρος στον οποίο ο άνθρωπος πραγματώνει  τις βιολογικές ανάγκες του, αφόδευσης και ούρησης,  δεν είναι ελληνικό. Είναι γαλλικό και επιβλήθηκε μάλλον  από την ξενομανία των ψευτομοντέρνων  δυτικολάγνων.  Έχει και άλλο νόημα. Αναφέρεται στο επίσημο, αλλιώς το βραδινό, γυναικείο φόρεμα. Είναι η λεγόμενη «βραδινή τουαλέτα».  Γαλλική είναι και η άλλη ονομασία, «καμπινές».  Στη γλώσσα μας είναι το αποχωρητήριο. Έχει και άλλα ονόματα. Το λένε και «βεσέ», από τα αρχικά γράμματα  WC  των αγγλικών λέξεων Water  Closet, δηλαδή μικρό δωμάτιο, τα οποία  γράμματα τα βάζουν στην είσοδο για  επισήμανση του  συγκεκριμένου  χώρου.

Το αποχωρητήριο έχει και άλλα ελληνικά ονόματα όπως αφοδευτήριο, απόπατο και μέρος ή  μπάνιο αν αυτός ο χώρος είναι μέσα στο σπίτι.

.

Στο  μαστοροχώρι Σέρβου της Αρκαδίας το  αποχωρητήριο  το λέγανε με περιφρόνηση «γκεσημέ»  αφού ήταν χώρος δύσοσμος, βρώμικος.

Το έλεγαν  κατ’ ευφημισμόν  και «καφενείο»  γιατί εκεί κατέφευγαν  πολλές φορές την ημέρα, χωρίς να υπάρχει πραγματικός λόγος, οι εργάτες  (μαστορόπουλα) των μαστόρων της πέτρας για να… αποφεύγουν και  ξεκουράζονται  για λίγα λεπτά από την ολοήμερη βαριά δουλειά τους.

Προπολεμικά  και μέχρι τη  10ετία του 1950 τα σπίτια  στου Σέρβου δεν είχαν αποχωρητήριο. Μόνο  σε μερικά, ελάχιστα, που είχαν μεγάλες αυλές έφτιαχναν  σε μια άκρη κάποιο παράπηγμα  και αντί  για πόρτα   έβαζαν ένα παλιόρουχο, μια παλιολιοπάνα.  Η ίδια κατάσταση ήταν σε όλη τη χώρα.

Στην Κρήτη λ. χ. αντί για πόρτα κρέμαγαν μπαγκάλια  δηλαδή παλιολινάτσες  αχρηστεμένες  από τη συγκομιδή του ελαιοκάρπου.

	"Απόπατοι",  κυρίως στα μέσα του περασμένου αιώνα (και πριν).   Πρόχειρες ξύλινες κατασκευές, με "παλιόπορτες" και λινάτσες, κυρίως   ...για κάλυψη

Μέσα στο παράπηγμα κατασκεύαζαν τον απόπατο. Δηλαδή ένα λάκκο γύρω στο μισό μέτρο βάθος και πάνω τοποθετούσαν δυο πολύ γερές τάβλες  που σ’ αυτές πατούσαν, αντί για λεκάνη ανατολίτικου τύπου, όσοι έκαναν χρήση του… «καφενείου». Αντί για χαρτί υγείας χρησιμοποιούσαν κομμάτια εφημερίδας, αν υπήρχαν, τα οποία κρέμονταν από ένα καρφί. Αν δεν υπήρχε εφημερίδα έπαιρναν ένα πλατύφυλλο φύλο από το πλησιέστερο  φυτό πριν μπουν στον γκεσημέ ή αν δεν υπήρχε κι αυτό έκαναν χρήση μιας  στρογγυλεμένης μικρής πέτρας (χαλίκι)… δηλαδή  κατά το νου και η γνώση!

.

 Όταν ξεχείλιζε ο λάκκος  μετέφεραν  το δύσοσμο  περιεχόμενο με παλιοντενεκέδες  σε σημείο μακριά από το χωριό.  Καμιά φορά  όταν τύχαινε να πέσουν δυνατές βροχές  ο λάκκος  υπερχείλιζε και τα  αποπατήματα  εμπούριζαν (έρρεαν) εξωτερικά  κι’ αν το έδαφος ήταν επικλινές  η ροή έφθανε μέχρι και έξω από την αυλή του σπιτιού.

Πολλές φορές το  «καθάρισμα» από τα ανθρώπινα αφοδεύματα το έκαναν… επιμελώς τα οικόσιτα γουρούνια και οι κότες που ήσαν ελεύθερα στις αυλές των σπιτιών!

Όσων  κατοίκων τα σπίτια ήσαν στις παρυφές του χωριού, πήγαιναν για τη σωματική τους ανάγκη μακριά απ’ τα σπίτια τους σε απόμερα μέρη.

Έβλεπες  στη σειρά τις διάφορες αφοδεύσεις (περιτώματα).

.

Μια χρονιά μολύνθηκε το νερό της  μεγάλης πηγής με τις τρεις εκροές νερού σε πέτρινες κορύτες,  που είναι έξω από το χωριό  Σέρβου   και είναι γνωστή ως  Τρανηβρύση, γιατί πολλοί αφόδευαν  στο πίσω απόμερο μέρος της βρύσης. Εκείνη την περίοδο πήγαιναν και πολλές γυναίκες  οι οποίες έπλεναν τα ρούχα τους στις κορύτες. Ήταν στα χρόνια  πριν την υδροδότηση του χωριού με την κατασκευή υδραγωγείου.

.

Αυτή ήταν η κατάσταση στα χωριά  της χώρας μας εκείνα τα χρόνια της φτώχειας, της ανέχειας  και της δυστυχίας. 

Στη 10ετία του 1950 η πολιτεία με νόμο υποχρέωσε όλο τον πληθυσμό να κατασκευάσει  αποχωρητήρια  με  βόθρο ανά νοικοκυριό.  Έγιναν τα  λεγόμενα εκείνη την εποχή  «’Έργα Υγείας». Στου Σέρβου έφτιαξαν και κοινοτικό αποχωρητήριο το οποίο λειτούργησε μερικά χρόνια με υποτυπώδεις συνθήκες υγιεινής.

.

Στις κωμοπόλεις και τα μεγάλα αστικά κέντρα  υπήρχαν δημόσια αποχωρητήρια και  λειτουργούσαν με κάποιες συνθήκες υγιεινής. Στην Αθήνα λειτουργούσαν  τα δημόσια ουρητήρια  στις  πλατείες. Κάτω στις υπόγειες διαβάσεις  της πλατείας Ομονοίας  υπήρχαν τα ουρητήρια στο σημείο πλησίον της εξόδου προς την οδό Γ’ Σεπτεμβρίου.  Όλοι πήγαιναν με τη σειρά και όταν χτυπούσαν μια  πόρτα κι άκουγαν «άλλος» πήγαιναν στη διπλανή μέχρι να βρουν κενή τουαλέτα. Προπολεμικά είχαν τυχαία τοποθετήσει σε χώρο έξω απ’ τα ουρητήρια το άγαλμα της μούσας Καλλιόπης  και όταν κάποιος περιφερόμενος στο δαιδαλώδες υπόγειο  αναζητούσε τα ουρητήρια ρωτούσε «που είναι η Καλλιόπη»;  Αυτή την φράση την πήραν κάποιοι στρατιώτες και από τότε σε όλο το στράτευμα τα αποχωρητήρια τα λένε «καλλιόπη»!

.

Επειδή  ακόμη και σήμερα είναι παρόμοια  η προβληματική αυτή κατάσταση ανθυγιεινής  διαβίωσης σε πολλά μέρη του  πλανήτη,  εγεννήθη  στις 19 Νοεμβρίου του 2001 από  τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουαλέτας,   η ιδέα  για την καθιέρωση αυτής της ημέρας ως «Ημέρας Τουαλέτας».

Σ’ αυτό τον Οργανισμό  είναι ενταγμένο  εξειδικευμένο  πανεπιστημιακό προσωπικό, υγιεινολόγοι σχεδιαστές τουαλετών, άλλοι επιστήμονες,  οικολόγοι κ.λπ.  Αυτή η ιδέα υλοποιήθηκε το 2013 από τον Οργανισμό Ηνωμένων  Εθνών μετά από μελέτη σχετικών  στατιστικών δεδομένων του  παγκόσμιου  πληθυσμού. Τα συμπεράσματα αυτής της έρευνας ήσαν… αποκαρδιωτικά: 

Μόνο το 39%  του πληθυσμού παγκοσμίως (ή 2,9 δισ. άνθρωποι) συλλέγουν με ασφάλεια τα περιττώματα  και  έτσι δεν διασκορπίζονται στο περιβάλλον.

Το 60%  ή 4,5 δις. άνθρωποι δεν έχουν  στο σπίτι τους τουαλέτα με συνέπεια να μην διαχειρίζονται με ασφάλεια τα περιττώματα.

Συνέπεια αυτών  και πολλών άλλων δεδομένων είναι να μολύνεται το οικοσύστημα,  με αποτέλεσμα το θάνατο περισσότερων από 842.000 ανθρώπων, το χρόνο.

.

Όλα προσπαθεί να τα επιλύσει ο άνθρωπος και θα τα καταφέρει, εκτός από τα αφοδευτήρια δεσποζόμενων σκύλων  που είναι οι χώροι πρασίνου! Σε σχετική έρευνα το 78% ερωτηθέντων δήλωσαν ότι ο σκύλος τους είναι «υιοθετημένο» μέλος της οικογενείας τους!  Τελεία και παύλα!  Αλίμονο στα παιδάκια που  παίζουν στους χώρους αυτούς! Αλλά αν δεχθούμε ότι «υιοθετείται» ένας σκύλος και γίνεται μέλος μιας οικογένειας… τότε υποβαθμίζουμε (στο επίπεδο σκύλου) την υιοθεσία ενός παιδιού!

Εγκαταλειμμένο κοινοτικό αποχωρητήριο στου Σέρβου. (Από την κάτω πλευρά του δρόμου, στο ύψος του Πολ. Κέντρου)

(ΧΙΜ)